اجملی اله‌آبادی، علی‌کبیر
علی کبیر اجملی اله‌آبادی (متولد 1212ق-؟)، از دانشمندان، نویسندگان و شعرای پارسی‌گوی قرن سیزدهم هندوستان، پسر علی جعفر محمدی حنفی نقشبندی اله‌آبادی و صاحب کتاب «تذکره خازن الشعراء».
زادروز و زادگاه
مولانا عبدالحی در کتاب «نزهة الخواطر» درباره وی می‌نویسد: «شیخ فاضل علی کبیر پسر علی جعفر فقیرالله حسینی اله‌آبادی، یکی از علمای صالح است. در شهر اله‌آباد، دو شب مانده از محرم سال 1212ق، تولد یافت.
تحصیل
کتاب‌های درسی مختصر را در نزد عموی پدرش، سید نورالحق فراگرفت. شرح میبدی بر «هداية الحكمة» و نیز شرح «عقاید نسفی» را در محضر شیخ رضی‌الدین اله‌آبادی و پسرش نصیرالدین آموخت. نیز در نزد او، کتاب‌های دیگری مثل تحریر اقلیدس و سلم العلوم و شرح سلم و دیگر کتاب‌های منطق را خواند و قسمتی از «مختصر المعاني» را در نزد محمد حنیف ولایتی خواند و دیگر کتاب‌های درسی را در محضر مولانا روح‌الفیاض المؤوی آموخت و در بسیاری از علوم و فنون، از محضر او استفاده کرده و طریقت را از پدرش فراگرفت و اسناد حدیث از او و سید ادریس مغربی محدث اخذ کرد. به تدریس و تألیف پرداخت...»[۱].
جایگاه علمی
وی مرد دانشمند روزگار خود بشمار می‌رفت. نقوی درباره وی نوشته: او چندین کتاب در فقه و غیره تألیف و یک دیوان و چندین مثنوی نیز سروده است. مثنوی معروف او به نام «سلك الجواهر» است که ابیاتی چند از آن مثنوی، به شرح زیر می‌باشد: الهی چون صدف گردان زبانم درافشان ساز سلک ترجمانم دلم را جوهر اسرار آموز شبم از شب‌چراغ مهر افروز گشا مهر خم و خم‌خانه فیض بده ته‌جرعه پیمانه فیض ز ابر رحمتت باران احسان برای شستشوی من بباران[۲].
آثار
- تحفة الكبير في مناقب الخلفاء و أصحاب التطهير؛
- إتحاف أرباب الحياة لأرواح الأموات؛
- وظيفة القبول في ذر تعيين مولد الرسول؛
- خلاصة المناقب في فضائل آل بيت سيد آل غالب؛
- غاية المطلوب في بحث إيمان أبي‌طالب؛
- إظهار السعادة؛
- الأربعين في مناقب الخلفاء الراشدين؛
- نجوم الاهتداء في اقتدا الأربعة من الأئمة الخلفاء؛
- مطلوب الطالبين في أسماء رجال الأربعين؛
- غاية البيان في ذم مروان؛
- ضياء القلوب في سير المحبوب؛
- تقوية الإيمان في فضائل شهر رمضان؛
- بسط الكلام في فضائل ذي‌الحجة الحرام؛
- العشرة المبشرة في مناقب العشرة؛
- الفوائد و الفوائد الجعفرية؛
- انتخاب العقيدة؛
- صحيفة العوائد في ذكر وفاة الوالد؛
- ترجمة رجال الشمائل للترمذي؛
و...[۳].
پانویس
منابع مقاله
اختر مهدی رضوی، مقدمه کتاب «تذکره خازن الشعراء»، اثر علی کبیر اجملی اله‌آبادی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1386.