نوری، ابوتراب
میرزا ابوتراب خان خواجه‌نوری (1239-1306ش)، ملقب به نظم‌الدوله، رئیس نظمیه و مترجم ایرانی دوره قاجاری.
ولادت، تحصیل
ابوتراب خان خواجه نوری، ملقب به نظم‌الدوله، پسر میرزا حبیب‌الله، پسر میرزا فتح‌الله وزیر کشور، برادر میرزا آقاخان نوری صدراعظم، در سال 1239ش، متولد شد. وی در دو شهر تبریز و تهران به تحصیل پرداخت[۱].
مناصب
در سال 1296ق که اداره نظمیه تحت ریاست کنت دو مونت فرت ایتالیایی در تهران تأسیس شد، ازآنجاکه وی، معلومات و آشنایی به زبان فرانسه داشت، به‌عنوان معاون شهربانی، برگزیده شد. او در سال 1313ق، بازپرس میرزا رضا کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه بود. صورت استنطاق میرزا رضای کرمانی در کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» درج شده است[۲].
در سال 1309ق، میرزا سید عباس پسر میزرا موسی وزیر تفرشی به‌جای کنت رئیس نظمیه (شهربانی) و ملقب به انتظام‌السلطنه شد. در آن زمان، سمت مزبور را وزیر نظمیه می‌گفتند. وی پس از هفت ماه درگذشت و ابوتراب نظم‌الدوله به ریاست نظمیه رسید. ناصرالدین شاه پس از اینکه وی سال‌ها در نظمیه مشغول به کار بود، لقب «نظم‌الدوله» را به او داد[۳].
وفات
وی در اواخر عمر، در باغ ییلاقی خویش در سوهانک می‌زیست و عادت به گردش در اطراف با الاغ داشت. در سال 1306ش، روی الاغ سکته کرد و در سن 69 سالگی، درگذشت[۴].
آثار
آثار زیر، از ترجمه‌های وی می‌باشد:
- تاریخ ماری استوارت؛
- سرگذشت کنتس دوباری؛
- سفرنامه بارون تاورنیه؛
- تاریخ ایرانیان، از دوگوبینیو؛
- دوره جنایات نامی؛
- مسئله مشرق‌زمین؛
- تاریخ جمهوری روم[۵].
پانویس
منابع مقاله
- بی‌نام، «ابوتراب»، برگرفته از سایت «تهران‌نامه، به کوشش داریوش شهبازی»، دریافت جمعه 7 آذر 1399
- بی‌نام «میرزا ابوتراب خان خواجه نوری، معروف به: میرزا ابوتراب خان نظم‌الدوله»، برگرفته از سایت بانک اطلاعات رجال، دریافت جمعه 7 آذر 1399
- بی‌نام، «ابوتراب خواجه نوری»، برگرفته از دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا، دریافت جمعه 7 آذر 1399