سید، فؤاد
فؤاد سید (1916-1967م)، فهرست‌نویس و متخصص نسخه‌های خطی.
| نام | سید، فؤاد |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | سيد عمارة |
| متولد | یستم اکتبر 1916م |
| محل تولد | الدرب الأحمر قاهره |
| رحلت | یک‌شنبه دوم رمضان 1387ق/1967م |
| اساتید | |
| برخی آثار | طبقات الأطباء و الحکماء |
| کد مؤلف | AUTHORCODE08691AUTHORCODE |
ولادت
فؤاد سید در بیستم اکتبر 1916م در «درب الأغوات» در محله «الدرب الأحمر» شهر قاهره به دنیا آمد. پدرش مردی کم‌بضاعت بود و در سال 1932م، درگذشت.
تحصیلات و مشاغل
او تحصیل را تا مرحله خواندن و نوشتن ادامه داد و بدون اینکه گواهی‌نامه پایان دوره ابتدایی را بگیرد، مدرسه‌اش «عبدالباقي الشوربجي» در خیابان جامع البنات را رها کرد. بعد از چهار سال تحصیل در آن مدرسه، به دلیل تنگدستی، ناچار وارد بازار کار شد تا خرج مادرش را بدهد. او در یک چاپخانه کوچک در نزدیکی دارالکتب مصر در محله باب الخلق مشغول به کار شد.
وی در سال 1929 درحالی‌که کودکی بیش نبود، به‌عنوان کارگر حروف‌چین در چاپخانه انتشارات «دارالکتب» مشغول به کار شد و یک سال بعد به مخزن کتابخانه «التیموریه» رفت و در آنجا بود که مورد توجه دکتر «منصور بک فهمی» مدیر دارالکتب قرار گرفت. این زمانی بود که مدیر انتشارات مقاله‌ای را که فؤاد در روزنامه «الأهرام» درباره کتابخانه‌های جهان اسلام منتشر کرده بود، خواند. این امر سبب شد وی را در سال 1937م به بخش فهرست‌های عربی منتقل کند.
فؤاد سید پس از چندی به نسخه‌برداری از کتاب‌های خطی روی آورد. او خطی شگفت‌انگیز داشت و چیزی نگذشت که شهرتی در شرق و غرب یافت. البته او به برکت همین نسخه‌برداری‌ها به مهارتی دست یافت که بتواند خط‌های مختلف مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی را با استناد به نوع جوهر و ضخامت کاغذ و شیوه نگارش آن‌ها از هم تشخیص دهد و حتی از روی خط پی به نویسنده آن ببرد.
او به فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی موجود در دارالکتب و مؤسسه نسخ خطی اتحادیه عرب اهتمام ویژه‌ای ورزید، به‌ویژه در دوره‌ای که دکتر صلاح‌الدین منجد مدیریت آن مؤسسه را برعهده داشت. صلاح‌الدین منجد در این زمینه کاملاً بر فؤاد سید و توانمندی‌های او تکیه کرد. فؤاد سید نیز به آموزش کسانی پرداخت که مؤسسه آن‌ها را برای تصویربرداری از نسخ خطی به کتابخانه‌های مختلف جهان از جمله در لنینگراد، مسکو، تاشکند، بخارا، سمرقند، تهران، مشهد، پاکستان و هند اعزام می‌کرد. او همچنین تصویربرداری از نسخ خطی تونس و مغرب و کتابخانه‌های واتیکان و کتابخانه آمبروزیانا در میلان ایتالیا و نیز کتابخانه‌های آلمان از جمله توبینگن را به انجام رسانید.
فهرست‌نویسی از آثار خطی کتابخانه سنت‌کاترین از دیگر اقدامات فؤاد سید بود. او همچنین در راه‌اندازی و هدایت کتابخانه شهر اسیوط و بخش عربی انستیتوی فرانسوی آثار شرقی در قاهره و انستیتوی ایتالیایی مطالعات شرق و نیز انستیتوی مطالعات شرق دومینیکن در قاهره مشارکت داشت. این کارها زمینه دیدارش با بزرگان عرصه نسخه‌های خطی در سراسر جهان و دوست شدن با برخی از آن‌ها را فراهم کرد. از جمله این اشخاص، خاورشناس بزرگ لویی ماسینیون و عالم بزرگ عربستان حمد الجاسر و نیز بیشتر پژوهشگران مصر را می‌توان نام برد. این امر همچنین موجب شد او سفرهای فراوانی به نقاط مختلف جهان، از جمله یمن، داشته باشد. او در یمن موفق شد مجموعه‌ای گران‌سنگ از نسخه‌های خطی را تصویربرداری کند، که برخی از آن‌ها را نیز به چاپ رساند. او همچنین در انتشار میراث معتزله تخصص داشت.
وفات
فؤاد سید در روز یک‌شنبه دوم رمضان 1387ق/1967م، از دنیا رفت.
آثار
- شروط المورخ في كتابة التاريخ؛
- تصحيح إعارة الكتب عند الأقدمين؛
- طبقات الأطباء و الحكماء، تألیف ابن جلجل اندلسی (تصحیح)؛
- طبقات فقهاء اليمن (تحقیق و تصحیح)؛
- الوسيط في تراجم أدباء شنقيط، تألیف احمد بن امین شنقیطی (تحقیق و تصحیح)؛
- العبر في خبر من عبر، تألیف ذهبی (تحقیق و تصحیح)؛
- العقد الثمين في تاريخ البلد الأمين، تألیف تقی‌الدین فاسی (تحقیق و تصحیح)[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: ابوالحسن جمال؛ ایرانی، اکبر (مترجم)، ص97-101
منابع مقاله
ابوالحسن جمال؛ ایرانی، اکبر، «آشنایی با نسخه‌شناسان و متن‌پژوهان (فؤاد سید، عالم و متخصص نسخه‌های خطی و فهرست‌نویسی)»، گزارش میراث، شماره 70-71، مرداد – آبان 1394، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1205743