حصنی، ابوبکر بن محمد
ابوبکر بن محمد حصنی (752-829ق)، مشهور به تقیالدین حصنی، فقیه شافعی، زاهد و آشنا به علوم حدیث و تفسیر و از مخالفین سرسخت ابن تیمیه (661-728ق).
تولد
شیخ تقیالدین ابوبکر بن محمد بن عبدالمؤمن بن حریز بن معلى حسینی حِصْنی دمشقی، مشهور به تقیالدین حِصْنی، در سال 752ق، در روستای «حِصْن» در منطقه «حورانِ» دمشق به دنیا آمد.
حصنی در نگاه دیگران
حصنی دمشقی بین علمای اهل سنت به فقیهی شافعی، عالمی زاهد و آشنا به علوم حدیث و تفسیر مشهور است. ابن قاضی شهبه در کتاب «طبقات الشافعية» او را امام، عالمی ربانی، فردی زاهد و انسانی باوَرَع معرفی کرده است.
سبط ابن عجمی از او با القابِ «العبد الصالح العالم العلامة الورع الزاهد» یاد می‌کند و زرکلی نیز او را با عنوان فقیه پرهیزگار و اهل دمشق معرفی نموده است.
اساتید
حصنی دمشقی از استادان بزرگی در فقه و دیگر علوم بهره برده است که از مهم‌ترینِ آنها می‌توان به شرف‌الدین بن شَریشی، شهاب‌الدین زُهْری، شمس‌الدین صرْخَدی، صدر یاسوفی، نجم‌الدین بن جابی، شیخ بدر‌الدین بن مکتوم، شیخ شرف‌الدین غزی و شمس‌الدین محمد بن طولون دمشقی حنفی اشاره کرد.
رویکردهای مذهبی
تقیالدین حصنی دمشقی از بزرگان و علمای برجسته شافعی بشمار می‌رفت. وی اشعری‌مذهب بود و بر آن تعصب زیادی داشت.
تقابل با ابن تیمیه
او از منتقدان و مخالفان سرسختِ افکار و عقاید ابن تیمیه بود و در جای‌جای کتاب «دفع الشبه عن الرسول‌و الرسالة» بر ابن تیمیه تاخته و او را به‌خاطر افکار و عقاید باطلش مورد تخطئه قرار داده و او را زندیق و ملحد دانسته است. وی در این کتاب می‌نویسد که برخی ائمه او را زندیقِ مطلق دانسته‌اند. حصنی علت این امر را چنین بیان می‌کند: در موارد متعددی، ابن تیمیه تعدادی از افراد را تکفیر می‌کند و تعدادی را گمراه می‌داند، اما در برخی جاها خودش نیز به همان چیزی معتقد است که دیگران را به‌خاطرِ آن تکفیر کرده است. کتاب‌های ابن تیمیه مملو از تشبیه خداوند به خلایق و تجسیمِ اوست. وی به رسول خدا، توهین و آن حضرت را تحقیر کرده و به خلفا اهانت نموده است. او عبد‌الله بن عباس را تکفیر کرده و او را ملحد دانسته است و عبد‌الله بن عمر را نیز مجرم، گمراه و بدعت‌گذار می‌داند. او در برخی جاها نیز ائمه اربعه را تکفیر کرده است.
حصنی همچنین ضمن زندیق و کافر دانستنِ ابن تیمیه می‌نویسد: ابن تیمیه مطالبی را بیان کرده است که بدن انسان از شنیدن آنها به لرزه درمی‌آید. قبل از این زندیق، کسی مثل این حرف‌ها را نشنیده و هیچ‌کس در هیچ زمان و مکانی حتی به‌صورت رمز و اشاره نیز چنین سخنانی را نگفته است.
وفات
تقیالدین حصنی در سال 829ق، در شهر دمشق از دنیا رفت.
آثار
آثار متعددی از حصنی دمشقی در زمینه‌های فقه، تصوف، زهد و شرح حدیث به‌جا مانده است که مهم‌ترینِ آنها عبارتند از:
- كفاية الأخيار في حلّ غاية الاختصار (شرح «غاية الاختصارِ» حسین بن احمد اصفهانی در فقه شافعی)؛
- شرح کتاب «التنبيهِ» ابواسحاق ابراهیم بن علی، فقیه شافعی‌مذهب؛
- شرح کتاب «منهاج الطالبينِ» یحیی بن شرف نَوَوی که مختصری در فروع فقه شافعی است؛
- تلخیص کتاب «المهمّات علی الروضة» اثر عبدالرحیم بن حسن اسنوی؛
- تلخیص کتاب «قمع النفوس و رقية المأيوس» که در ذکر معجزات و کرامات است؛
- تلخیص «سير السالك علی مضار المسالك»؛
- شرح کتاب «الهداية» اثر برهان‌الدین مَرغینانی حنفی؛
- شرح الأسماء الحسنیٰ؛
- شرح صحيح مسلم،
- دفع الشبه عن الرسول و الرسالة[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: حیدری آذر، مجید، ص157-160
منابع مقاله
حیدری آذر، مجید، «عالمان منتقد سلفیه؛ تقیالدین ابوبکر بن محمد حصنی دمشقی»، سراج منیر، پاییز 1396، شماره 27، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1428795