شریف، عبدالکریم بن علی‌رضا
عبدالکریم بن علی‌رضا شریف، نویسنده «تاریخ زندیه» ذیل و تکمله «تاریخ گیتی‌گشا» نوشته میرزا محمدصادق نامی اصفهانی (متوفی 1204ق) است. از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که شاگرد نامی اصفهانی بوده و ذیل خود را پس از 1210ش، نوشته است.
دوران زندگی
آن‌گونه که سعید نفیسی در مقدمه‌اش بر کتاب «تاریخ گیتی‌گشا» می‌گوید از میرزا عبدالکریم بن علی‌رضا شریف آگاهی درستی نیست. ادگار بلوشه خاورشناس فرانسوی در فهرست کتاب‌های خطی فارسی کتابخانه ملی پاریس می‌نویسد: پس از مرگ میرزا محمدصادق نامی، میرزا عبدالکریم را که در قیمومت نامی بود، میرزا حسین فراهانیِ وزیر مأمور کرد که این کتاب را تمام کند و پس از مرگ آخرین پادشاه زند لطفعلی خان در 1209، میرزا عبدالکریم به خدمت پادشاهان قاجار پیوست و تاریخی از سلطنت فتحعلی شاه نوشت[۱]. ظاهراً این میرزا عبدالکریم بن علی‌رضا الشریف، همان عبدالکریم بن علی‌رضا الشریف الشهاوری است که فتحعلی شاه مأمور کرده است با میرزا محمدرضی تبریزی منشی معروف قرن سیزدهم ایران کتاب «زينة التواريخ» را که تاریخ عمومی از آغاز جهان تا سال 1226ش است، بنویسد و ازاین‌قرار وی تا 1226ش، زنده بوده است[۲].
کتاب کوچکی در تاریخ جانشینان کریم خان به نام «تاریخ زندیه» در لندن به دستیاری ارنست بیر خاورشناس آلمانی چاپ شده است که نام مؤلف در آن علی‌رضا بن عبدالکریم شیرازی آمده و احتمال بسیار می‌رود که آن‌هم از همین نویسنده مورد بحث باشد و کاتب نام او و پدر او را قلب کرده و به‌جای آنکه عبدالکریم بن علی‌رضا بنویسد، علی‌رضا بن عبدالکریم نوشته است.
مؤلف این ذیل، خود، در خاتمه آن در ذکر فرار لطفعلی خان از مرودشت به کرمان، می‌نویسد که در آن زمان در سلک ملتزمان آقا محمد خان بوده و در آن شب حضور داشته است. ازاین‌قرار وی پیش از نابود شدن لطفعلی خان، به دربار قاجاریان پیوسته است و چون در صحیفه 373 از ذیل خود به «تاریخ گلشن مراد» تألیف میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی که در 1210ش، نوشته است اشار می‌کند، معلوم می‌شود که این ذیل خود را پس از 1210ش، نوشته است[۳].
پانویس
منابع مقاله
نفیسی، سعید، مقدمه بر «تاریخ گیتی‌گشا»، نوشته محمدصادق نامی اصفهانی، تهران، انتشارات اقبال، 1363ش.