سمیعی، غلامرضا
غلامرضا سمیعی (1292ش-1372ش)، متخلص به کیوان، علوم قدیم را از محضر بزرگانی چون میرزا محمدعلی شاه‌آبادی و سردار کابلی فراگرفت. مقدمه‌ای بر «شرح گلشن راز»، از جمله آثار اوست.
ولادت
غلامرضا سمیعی متخلص به كیوان، پژوهشنده و ادیب گران‌قدر، به سال 1292ش، در شهر کرمانشاه زاده شد.
تحصیل
وی پنج ساله بود که او را به دبستان نصرت زادگاهش فرستادند. وقتی بـه کـلاس چهارم رسید، پدرش معلمی را بـه خـانه دعوت کرد که عصرها پس از تعطیل مدرسه، «امـثله» و «صـرف مـیر» را به وی بیاموزد. پس از آن «عوامل» و «صـمدیه» را نـزد مرحوم میرزا باقر توحیدی خواند. هنگامی که دوره دبستان را به پایان برد، عـلاوه بـر آنها، «کبری» در منطق و «شرح انـموذج» در نـحو را هم نزد مرحوم شـیخ عـزیزالله واعظ خوانده بود. هنگامی هم که به دبیرستان رفت، همچنان عصرها بـه فـراگیری علوم عربیه ادامه داد. او مدتی طولانی نزد مـرحوم حـاج آقا میبدی از علمای مورد وثوق و احترام کرمانشاه، بـه تلمذ پرداخت و در این مدت «شـرح سـیوطی»، «حـاشیه ملا عبدالله بـر تهذیب» در منطق، حدود نـیمی از «شـرح جامی بر کافیه ابن حاجب» در نحو، «معالم الأصول» و جلد اول «قوانين الأصول» در علم اصول و بـیشتر «شـرح لمعه» در فقه را خدمت ایشان خواند. در آن ایام ضمن اینکه از یک‌سو دوره متوسطه را در دبیرستان می‌گذراند و از سـوی دیـگر این کتاب‌ها را می‌خواند، پدرش بار دیگر مـعلمی را بـه خانه دعوت کـرد کـه شب‌ها حساب و زبان انگلیسی به او بیاموزد. وی در 17-18 سالگی دوره دبیرستان را به پایان برد و در 19 سالگی به قم رفت و «رسائل» را در خدمت آیت‌الله سید محمد حـجت و «مبدأ و معاد» ملاصدرا را نزد میرزا محمدعلی شاه‌آبادی خواند. بعد از اقامتی کوتاه در قم، به مشهد رفت و از درس «مطول» شـیخ مـحمدتقی راموز، مشهور به ادیب نیشابوری ثانی استفاده کرد. همچنین شرح خواجه بر «اشارات» و نیز «اسفار» را در خدمت مـرحوم آقـابزرگ عسگری و «شـرح مـنظومه» سبزواری را نزد آقا میرزا مهدی فرزند آقابزرگ فراگرفت.
پس از چندی به تهران آمـد و در حـوزه درس اساتیدی که به تـدریس فـلسفه و عرفان اشتغال داشتند، حاضر شد؛ ضمناً به دیدار حاج شیخ عبدالله حائری و حاج شیخ عباسعلی کیوان قزوینی - که پس از سال‌های متمادی هم‌قدمی و هم‌فکری در تصوف، نقیض یکدیگر شده بودند - رفت، ولی با مـرحوم کـیوان خصوصیت بیشتری پیدا کرد و مدتی هم شرح قیصری بر «فصوص الحكم» محی‌الدین را نزد ایشان خواند. مدت اقامت وی در ایـن شـهرها جمعاً بـیش از 5-4 سال نبود؛ آن‌هم به این ترتیب که هر جا بود، فصل زمستان را به کرمانشاه بازمی‌گشت، ولی بـرای اینکه وقت را به باطل از دست نداده باشد، برای کسب علم بـه خـدمت سـردار کابلی و حاج شیخ حسن علامی و دیگر علما می‌رفت.
در جستجوی حقیقت
وی در جوانی مدتی به تصوف و عرفان گرایش پیدا کرد و در پی یافتن انسان کامل و ارباب سیر و سلوک، به هر سـو شـتافت و تقریباً تمام رهبران و اقطاب سلسله‌هایی را که در ایران بودند - اعم از شعیه و سنی - دید و از نزدیک با آنان آشنا شد، اما نتوانست به هیچ‌یک دسـت ارادت بـدهد؛ چراکه او تصوف را برای تهذیب نفس می‌خواست و مع‌الاسف به این موضوع کمتر توجه می‌شد[۱].
وفات
استاد سمیعی در پی سرطان حنجره در سال 1372ش، در سن 80 سالگی درگذشت و در قطعه مقبرةالشعرای بهشت زهرا به خاك سپرده شد[۲].
آثار
- شرح حال طبیب اصفهانی شاعر دوره نادرشاه؛
- راز دل (مجموعه‌ای از اشعار او)؛
- زندگانی سردار کابلی؛
- اوراق پراکنده (شامل مقاله‌های متفاوتی درباره مسائل تاریخی، عرفانی، ادبی، اجتماعی و دینی)؛
- شاهکارهای هنری؛
- تاریخ و کیفیت روزه در ادیان؛
- علت شهرت سید جمال‌الدین اسدآبادی.
علاوه بر این وی مقالات متعددی را نگاشته و در نشریات مختلف منتشر نموده است. وی همچنین بر بسیاری از کتاب‌های نظم و نثر، مقدمه‌هایی را نوشته است که بعضی از آنها مانند مقدمه‌ای بر «شرح گلشن راز» و دیوان‌های طبیب اصفهانی، صابر، رنجی و آزاد همدانی بسیار محققانه و مفصل است[۳].
پانویس
منابع مقاله
- مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، «درگذشت غلامرضا کیوان سمیعی شاعر معاصر (1372ش)»، به آدرس اینترنتی:
- بی‌نام، «درگذشت پژوهنده معاصر، استاد کیوان سمیعی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کیهان فرهنگی، مرداد 1372-شماره 100، ص127 تا 127؛ به آدرس اینترنتی:
- سمیعی، کیوان، «با استاد کیوان سمیعی پژوهنده آثار ادبی و عرفانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کیهان فرهنگی، آبان 1365، شماره 32، ص3 تا 9، به آدرس اینترنتی: