ضمان انخفاض قيمة النقد
ضمان انخفاض قیمة النقد، تقریر مباحثات محمدجواد فاضل لنکرانی (معاصر) به قلم احسان عابدین‌پور به زبان عربی در موضوع احکام کاهش ارزش پول ملی است.
| ضمان انخفاض قيمة النقد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاضل لنکرانی، محمدجواد (نويسنده)
عابدین پور، احسان (محرر) مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) (محقق) |
| ناشر | مرکز فقه الأئمة الأطهار (عليهم‌السلام) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1396ش |
| موضوع | کاهش ارزش پول (فقه)، تورم (فقه) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
کتاب، حاصل تدریس استاد بزرگوار محمدجواد فاضل لنکرانی در سال 1431ق/1389ش در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) است[۱].
ساختار
کتاب مشتمل است بر تقدیمیه، افتتاحیه، تمهید و متن کتاب. تمهید مشتمل بر چهار بحث و متن کتاب حاوی سه باب است.
باب اول که در حکم مقدمه می‌باشد که حاوی دو فصل است؛ باب دوم بر سه فصل بنا شده؛ و باب سوم که در موضوع ثمرات بحث است مشتمل بر هفت نتیجه و ثمره است[۲].
گزارش محتوا
بحث از پول‌های فعلی زمان ما که دارای پشتوانه‌هایی چون نقدین (طلا و نقره) و یا مسائل دیگری همچون امکانات جنگی، نفت و مسائلی ازاین‌دست است و در معاملات اقتصادی، آثاری به دنبال دارد، از امور مهمه به شمار می‌رود به‌خصوص و با توجه به جهات فقهی آن از قبیل جریان ربا در تورم و ثبوت خمس در حالت کاهش ارزش واقعی و یا ازدیاد ظاهری ارزش آن. یکی از عناوین موجود در این مسئله، بحث از ضمانت کاهش ارزش پول در دیون و مهریه زنان و امثال آن است که موضوعی جدید در عصر حاضر به شمار می‌رود و تنها گروهی از فقیهان متأخر به آن پرداخته‌اند. در میان مباحث کتاب، بحث از قواعد فقهیِ همچون قاعده عدل، انصاف، اتلاف، المثلی یضمن بالمثل و القیمی بالقیمه نیز مطرح شده است[۳].
این کتاب، مشارکتی در بیان حکمی از احکام فقهی که بر پایه تورم پولی و آثار مترتب بر آن می‌باشد. در واقع این کتاب به فقیه در یافتن راه‌حل مناسب جهت رفع آسیب‌های تورم پولی بر اساس نصوص شرعی و قواعد فقهی، کمک می‌کند[۴].
این تألیف مشتمل بر فصل مقدماتی و سه باب است. در فصل مقدماتی چهار مبحث آمده که اولین مبحث آن، به موضوع کتاب و مجال و زمینه آن در مباحث فقهی پرداخته است؛ در مبحث دوم ضرورت این بحث و مقصود از آن به تصویر کشیده شده؛ و در مبحث سوم به تاریخچه بحث پرداخته شده و در مبحث پایانی مفردات بحث تبیین گشته است.
باب اول کتاب، اختصاص به بحث‌های مقدماتی دارد که در آن تحقیق از ضمان‌آور بودن کاهش قدرت و ارزش اسکناس آمده است. این باب از کتاب دارای دو فصل است در فصل اول از متعلق ضمان فحص شده و در فصل دوم از پول و تورم پولی سخن به میان آمده است.
مطالب باب دوم که ایستگاه اصلی این نظریه است با عنوان «الضمان المتعلق بانخفاض قیمة النقد» در سه فصل بیان شده: مطالب فصل اول پیرامون نظرات مطرح شده در این مقام می‌باشد؛ فصل دوم از اصول موردنیاز این بحث سخن به میان آمده؛ و فصل سوم ادله، شواهد، نظرات و اقوال متفاوت در این مقام بازگو شده است. در این مقام دو نظریه مطرح بیان شده: برخی از فقها معتقد به عدم تعلق ضمان گشته‌اند و گروهی دیگر از آنان ادله‌ای تعلق ضمان را پذیرفته و معتقد به آن شده‌اند. در این بخش نظر آیت‌الله فاضل لنکرانی به صوت مفصل مطرح و ذکر شده است.
در باب سوم ثمرات بحث مورد بررسی قرار گرفته که مشتمل بر هفت ثمره است. این بحث از مباحث پرکاربردی است که مصادیق آن را در مباحث و ابواب مختلف فقه می‌توان یافت. کیفیت رد مال قرض گرفته شده و مال غصب شده و ثلث مال میت و کیفیت اخذ به شفعه و تشخیص مقدار عوض در مبارات و مقدار رهن از آن جمله است[۵].
مقدمه کتاب توسط مقرر برحسب تألیفات کتب رایج و متعارف نوشته شده، همچنان که باب آخر کتاب که همان باب مربوط به ثمرات بحث است نیز مقرر خود آن را بر اساس مبانی استادش و طبق آنچه در مباحث باب دوم بیان شده، آن را تدوین نموده است؛ هرچند ایشان در برخی از مباحث و ثمرات از استادش نیز کمک گرفته است.
در بخش بررسی مطالب در خصوص تعلق ضمان به خاطر تضعیف به وجود آمده در ارزش پول، طبق نظر مقرر مرتب و با آنچه در جلسه درس بیان شده، قدری متفاوت می‌باشد؛ هرچند از لحاظ محتوا تغییری نیافته است[۶].
وضعیت کتاب
فهرست مصادر و محتویات در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌های حاوی مستند و توضیح برخی از مطالب کتاب می‌باشد.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.