قرطبی، محمد بن احمد
ابوعبدالله محمد بن ابى‌بكر بن فرح انصارى خزرجى اندلسى قرطبى، در سال 580ق، ديده به جهان گشود. وى از پارسايان و مفسران بزرگ است كه در قراطبه اندلس (اسپانيا) به دنيا آمد و در همان جا در كنار آموزش قرآن به فراگيرى ادبيات عرب و شعر پرداخت.
| نام | قرطبی، محمد بن احمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ان‍ص‍اری، محمد بن احمد
ان‍ص‍اری ال‍ق‍رطب‍ی، محمد بن احمد قرطبی، اب‍و ع‍ب‍دال‍ل‍ه محمد بن احمد |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 671 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | التذكرة في أحوال الموتی و أمور الآخرة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01718AUTHORCODE |
درباره‌اش گفته‌اند كه همواره به عبادت يا تأليف مشغول بود. وى مدتى در ديار خود به تدريس پرداخت، آنگاه به مصر رفت و در آنجا به تكميل آموخته‌هاى خود در زمينه‌هاى فقه، نحو، بلاغت، لغت و علوم قرآن پرداخت.
وى از شيخ «ابى‌العباس بن عمره» حديث آموخت و از مشهورترين استادان او در مصر مى‌توان از ابن الجميزى، على بن هبةالله و حسن بكرى نام برد.
پس از وفاتش در 29 شوال سال 671ق، در قاهره، او را به محل سكونتش «منيه ابن خصيب» در شرق نيل برده و خاک سپردند.
از قرطبى افزون بر كتاب تفسير قرآن، كتاب‌هاى ديگرى هم در موضوعات معادشناسى، خداشناسى، حديث و... باقى مانده است:
- الجامع لأحكام القرآن؛
- الأسنى في شرح أسماء الله الحسنى؛
- التذكرة بأحوال الموتى و أحوال الآخرة؛
- التذكار في أفضل الأذكار؛
- قمع الحرص بالزهد و القناعة و رد ذل السؤال بالكتب و الشفاعة؛
- شرح التقصي.
قرطبى به‌وسيله صفاتى ممتاز گرديد كه علما آن را با بزرگى ياد مى‌كنند. حافظ عبدالكريم درباره قرطبى گفته است: «كان من عباد الله الصالحين و العلماء العارفين الورعين الزاهدين في الدنيا، المشتغلين بما تعنيهم من أمور الآخرة». اما آنچه كه در كتاب‌هاى تاريخى در مورد صفات قرطبى آمده است، عبارتند از: «شيخ فاضلى كه داراى تصانيف مفيدى است كه دلالت بر كثرت اطلاع وى و وفور عقل او دارد».
قرطبى از علماى قرن ششم و هفتم قمرى است. اين دوران از درخشان‌ترين دوره‌هاى علوم قرآنى و معارف تفسيرى بوده و در اين دوران، با تنوع تفاسير روبه‌رو هستيم. فرقه‌هاى مختلف شيعه و گروه‌هاى مذهبى اهل سنت، اعم از اشاعره، معتزله و متصوفه، هركدام تفاسيرى را با نگرش‌هاى مذهبى ويژه، در مقام اثبات و تحكيم عقايد خويش نگاشته‌اند و در مجالس و محافل ارشادى نيز غالباً از تفسير آيات سخن رانده‌اند.
كتاب «تفسير قرطبى» مهم‌ترين اثر وى مى‌باشد. اين تفسير، تفسير ترتيبى آيه به آيه قرآن از ابتدا تا انتها با گرايش فقهى است كه در آن، احكام برگرفته از آيات قرآن و نيز احكامى كه به شكلى ارتباط با آيات قرآن داشته، به‌وفور مطرح گرديده و نظرات مختلف فقهاى مذاهب اربعه اهل سنت ارائه شده است. وى در اين اثر، گاهى نظرات خود را آورده و زمانى هم به ذكر اقوال پرداخته و در برخى موارد، به مناقشه و سنجش اقوال پرداخته است.
وى در سال 671ق، درگذشته است.
منابع مقاله
رحمانى، محمدجواد، «قرطبى و علوم قرآن، بيان آرا و نظرات قرطبى در مورد برخى از مسائل علوم قرآنى» (30 صفحه، از صفحه 55 تا 84)، برگرفته از پايگاه مجلات تخصصى نورمگز، مجلات علوم انسانى، علوم اسلامى، بهار 1386، شماره 5.
وابسته‌ها
التذكرة في أحوال الموتی و أمور الآخرة