مباني تحرير الوسيلة امام خمینی(ره)
مباني تحرير الوسيلة امام خمینی(ره) شرح آیت‌الله محمد دانش‌زاده قمی مشهور به مؤمن قمی (متوفی 1397ش) بر کتاب «تحریر الوسیلة» امام خمینی(ره) است. این اثر در سه جلد به زبان عربی منتشر شده است. بخشی از جلد اول کتاب به شرح کتاب «قضاء» و باقی این جلد و جلدهای دوم و سوم به شرح کتاب «شهادات» اختصاص یافته است.
| مباني تحرير الوسيلة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤمن قمی، محمد (شارح) موسوی خمینی، سید روح‌الله (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تحرير الوسيله. برگزيده. شرح |
| ناشر | مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره). مؤسسه چاپ و نشر عروج مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) |
| مکان نشر | ايران - تهران ايران - تهران |
| سال نشر | 1389ش , 1431ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-212-089-5 |
| موضوع | حدود (فقه)
خميني، روح الله، رهبر انقلاب و بنيان گذار جمهوري اسلامي ايران، 1279 - 1368. تحرير الوسيله - نقد و تفسير فقه جعفري - رساله عمليه فقه جعفري - قرن 14 قضاوت (فقه) گواهي و گواهان (فقه) |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | 183/9 BP |
تحقیق کتاب توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) صورت گرفته است.
تحریر الوسیله مهم‌ترین و جامع‌ترین رساله فتوایی امام خمینی و یکی از ماندگارترین آثار فقهی شیعه امامیه است که از بدو تألیف تاکنون، هماره مورد شرح و تعلیقه فقهای پس از مؤلف قرار گرفته است. این کتاب تحریر و تکمیل کتاب گران‌سنگ وسیلة النجاة می‌باشد[۱].
نویسنده در مقدمه کتاب در رابطه با نگارش کتاب ارزشمند تحریر الوسیله توسط امام خمینی(ره) می‌نویسد: و چون شهید اول (ره) کتاب اللمعة الدمشقیة را در زندان نوشت، امام عظیم هم ما که خداوند ضریحش را پرنور گرداند، این کتاب را زمانی که از سوی حکومت بیدادگر طاغوت در شهر بورسای ترکیه تبعید بود تألیف کرد و تنها «وسیلة النجاة»، «العروة الوثقی» و «وسائل الشیعة» در اختیار او بود. بله در دست مبارکش تنها این سه کتاب بود، ولیکن نفس علویّه‌اش اگر خزانه علوم حقه و قبلش محل نزول الهام (نکت في القلب) و تحدیث (نقر في الاسماع) نبود[۲].
امام خمینی (ره) که از دیرباز بر وسیلة النجاة حاشیه نگاشته بود، در تبعیدگاه خویش در ترکیه، حواشی خود را داخل متن نمود و بر آن، ابواب و مسائل بسیار افزود و نام آن را تحریر الوسیله نهاد. امام(ره) در حالی که به‌جز وسیله و عروة الوثقی و وسائل، کتابی دیگر در اختیار نداشت و از ارتباط با جهان خارج هم ممنوع بود مسائل امربه‌معروف و نهی از منکر، نماز جمعه، دفاع و جهاد، قضا، حدود، قصاص، دیات، مسائل مستحدثه و بسیاری از احکام حج را بر آن افزود و بدین‌گونه این کتاب، یک دوره کامل فقه فتوایی گردیده است[۳].
در اصل قضا و حکم غیابی، تمام فقهای شیعه و فقهای عامه به جز ابوحنیفه با هم توافق دارند، اما در مبانی و ادله آن‌ها اختلاف وجود دارد. موافقان ادله‌ای را مطرح می‌کنند که حتی برخی علمای شیعه هم در آن مناقشه می‌کنند. این ادله شامل عموم نص، اطلاق ادله حجیت بینه، نفی ضرر و اجماع و برخی از روایات است[۴]. مهم‌ترین دلیلی که باعث شده حکم غیابی از اصل اولی عدم نفوذ حکم غیابی خارج شود، روایاتی است که فقها به آن‌ها استناد کرده‌اند. البته برخی از این روایات به‌صراحت، دال بر جواز حکم غیابی است و برخی دیگر، دلالت صریح بر این مطلب ندارند. از جمله این روایات روایت محمد بن مسلم عن ابی‌جعفر(ع) است که فقهایی که به روایت جمیل بن دراج استناد کرده‌اند، در ادامه به این روایت نیز استناد جسته‌اند. مؤمن قمی از جمله فقهای معاصر است که به این روایت استناد کرده است. وی دلالت خبر جمیل بن دراج را واضح اما خبر محمد بن مسلم را دارای ظهور ابتدایی نمی‌داند[۵].
شیوه تحقیق کتاب عبارت است از:
- تقویم، تقطیع و تزیین نص با علامات نشانه‌گذاری مناسب.
- برای آنکه خواننده بتواند به‌راحتی مراجعه کند متن تحریر با شرح ممزوج نشده، بلکه متن در بالای صفحه و شرح در ذیل آن ارائه شده است.
- به عناوین موجود در تحریر الوسیلة بسنده شده و عناوین دیگری اضافه نشده است.
- آیات کریمه و احادیث شریفه استخراج شده است. در رابطه با استخراج احادیث از وسائل الشیعة طبع جدید (آل البیت(ع)) استفاده شده است چراکه مشتمل بر اشاره به منابع اصلی است؛ مگر در صورت عدم تطابق روایت مذکور در متن با آنچه در وسائل جدید آمده که در این صورت به مصادر اصلی یا وسائل الشیعه طبع اسلامیه ارجاع شده است[۶].
فهرست هر یک از جلدهای کتاب در انتهای آن ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق و متن کتاب.
- شاکر، محمدتقی؛ برنجکار، رضا؛ «حقیقت تحدیث و رابطه‌ی آن با نبوت»، پایگاه مجلات تخصصی نور: آینه معرفت، زمستان 1392، شماره 37، ص145 تا 170.
- انصاری قمی، ناصرالدین، «کتاب‌شناسی تحریر الوسیلة»، پایگاه مجلات تخصصی نور: آینه پژوهش، فروردين و ارديبهشت 1384، شماره 91، صفحه 128 تا 131.
- حاجی حسینی، حسین، «دادرسی غیابی؛ تحلیل مبانی فقهی ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: رسائل، بهار 1394، شماره 2، صفحه 52 تا 77.