فارسی، علی بن بلبان
علی بن بلبان فارسی (675-739ق)، محدث، نحوی و فقیه حنفی اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است که از بزرگانی همچون ابن خلف دمیاطی (متوفی 705ق) و ابن عساکر (متوفی 723ق)، استماع حدیث نموده است. کتاب «صحيح ابن حبان بترتيب ابن بلبان»، از جمله آثار اوست.
ولادت
امیر علاءالدین ابوالحسن علی بن بلبان بن عبدالله فارسی مصری، در سال 675ق، دیده به جهان گشود[۱].
اساتید
وی علوم را از علمای بزرگ زمان خود فراگرفت تا اینکه خود نیز یکی از متبحرین در اصول و فروع گردید. از جمله علمایی که وی از ایشان، استماع حدیث نموده است، عبارتند از:
- حافظ شرف‌الدین عبدالمؤمن بن خلف دمیاطی (متوفی 705ق)؛
- حافظ بهاءالدین قاسم بن عساکر (متوفی 723ق)؛
- محدث محمد بن علی بن ساعد محروسی خالدی (متوفی 714ق)؛
- محدث علی بن نصرالله بن عمر بن عبدالواحد قرشی مصری (متوفی 712ق)؛
- حافظ قطب حلبی عبدالکریم بن عبدالنور حنفی (متوفی 735ق)[۲].
وی فقه را از شیخ حنفیه، فخرالدین عثمان بن ابراهیم بن مصطفی ماردینی، معروف به ابن ترکمانی (متوفی 731ق) و شمس‌الدین ابوالعباس احمد بن ابراهیم سروجی حنفی (متوفی 710ق) فراگرفت و علم اصول را نزد علاء قونوی ابوالحسن علی بن اسماعیل تبریزی شافعی (متوفی 729ق) و نحو را نزد لغوی زمانه خود، ابوحیان اندلسی غرناطی، صاحب «البحر المحيط» آموخت[۳].
وفات
وی در نهم شوال 739ق، در منزل خویش بر کرانه نیل، دار فانی را وداع گفت و در بیرون باب النصر، به خاک سپرده شد[۴].
آثار
وی تمایل زیادی داشت تا طلاب، آسان‌تر و راحت‌تر به علوم و معارف نهفته در کتب و آثار پیشینان دست یابند، لذا بدین منظور، به اعاده ترتیب یا شرح یا تلخیص آنها، همت گمارد که از جمله آنها، می‌توان به موارد زیر، اشاره نمود:
- ترتیب «التقاسيم و الأنواع» ابن حبان؛
- ترتیب «المعجم» طبرانی؛
- ترتیب «الصحيح» ابن حبان؛
- شرح «تلخيص الجامع الكبير في الفروع» کمال‌الدین محمد بن عباد خلاطی حنفی؛
- تلخیص «الإلمام» ابن دقیق العبد؛
و...[۵].
پانویس
منابع مقاله
شعیب ارنؤوط، مقدمه کتاب «صحيح ابن حبان بترتیب ابن بلبان»، اثر علاءالدین علی بن بلبان فارسی، با تحقیق شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ دوم، 1414ق.