عطاس، سید محمد نقیب
سید محمد نقیب العطاس (تولد: 1931م)، مؤسس و مدیر و استاد مؤسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی، واقع در شهر کوالالامپور مالزی و صاحب آثاری همچون «اسلام و دنیوی‌گری» و... می‌باشد.
ولادت
سید محمد نقیب عطاس، در سال 1931م، در شهر بوگور اندونزی، به دنیا آمد[۱].
تحصیل
در سن پنج سالگی، والدینش او را به جوهور (ایالتی واقع در کشور مالزی) فرستادند که تحصیلات ابتدایی را طی سال‌های 1936-1941م، زیر نظر برخی از خویشان خود، به پایان رساند و سپس به جاوه (یکی از جزایر کشور اندونزی) رفت و زبان عربی را در مدرسه عروةالوثقی، در محلی به نام «سوکابومی»، در طی سال‌های 1941-1945م، آموخت و بعد به جوهور بازگشت و زبان انگلیسی را در کالج آن دیار، طی سال‌های 1946-1951م، فراگرفت و در همین سال‌ها، با نسخه‌های خطی اسلامی، آشنا شد و این در زمانی بود که تحصیلات متوسطه را به پایان رسانیده بود. وی از سال 1952 تا 1955م، به تحصیل فنون جنگی و علوم نظامی در آکادمی نظامی سلطنتی انگلستان پرداخت[۲].
او در کتابخانه آکادمی نظامی، با آثار دانشمندان و عارفان ایرانی، خصوصا نورالدین عبدالرحمن جامی، آشنا شد و خواندن ترجمه انگلیسی «لوایح» جامی، تأثیری عمیق در روح او گذاشت؛ چنان‌که تصمیم گرفت که هدف نظامی را رها کند و در دانشگاه مالایا در سنگاپور، طی سال‌های 1957-1959، به تحصیل ادامه دهد. نشر دو اثر درباره اندیشه‌های عرفانی در متفکران مالایی، موجب شد که از طرف مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل، برای ادامه تحصیل، به مدت سه سال، به کانادا دعوت شود[۳].
وی در سال 1962م، موفق به اخذ فوق لیسانس با درجه عالی از آن دانشگاه شد و سپس برای تحصیل دوره دکتری در مدرسه السنه شرقیه لندن، عازم انگلستان شد و در سال 1965م، با درجه عالی، موفق به اخذ درجه دکتری گردید[۴].
مسئولیت‌ها و فعالیت‌ها
- مدیر بخش ادبیات در شعبه مطالعات مالایی دانشگاه مالایا در کوالالامپور، در سال 1966م؛
- رئیس دانشکده ادبیات آن دانشگاه، از 1968 تا 1970م؛
- همکاری با پایه‌گذاران دانشگاه ملی مالایا، که هدفشان جایگزین کردن زبان مالایایی به‌جای زبان انگلیسی بود، در تأسیس دانشکده علوم و دانشکده مطالعات اسلامی، در سال 1970م؛
- رئیس بخش زبان و ادبیات مالایایی در دانشگاه یادشده، در سال 1971م؛
- تأسیس مؤسسه زبان و ادب و فرهنگ مالایی، در سال 1973م؛
- تدریس در کشورهای خارجی (مثل: دانشگاه تمپل و اوهایو در آمریکا) و عضویت در مجامع بین‌المللی؛
- برگزیده شدن به‌عنوان عضو پیوسته فرهنگستان علوم و تمدن اسلامی اردن، در تیرماه 1374ش [۵].
آثار
آثار عطاس که از بیست‌وپنج متجاوز است، به زبان‌های مالایایی و انگلیسی است و بسیاری از آنها، به زبان‌های عربی، ترکی، اردو، فرانسه، آلمانی، روسی، بوسنیایی، هندی، کره‌ای، ژاپنی و فارسی ترجمه شده است[۶]. از جمله آثار اوست:
- اسلام و دنیوی‌گری؛
- درآمدی بر جهان‌شناسی اسلامی؛
- دو کتاب درباره اندیشه‌های عرفانی در متفکران مالایی؛
- رساله‌ای درباره «نورالدین رانیری»، عارف قرن هفدهم مالایی و تحلیل افکار فلسفی او؛
- رساله‌ای درباره اندیشه‌های صوفیانه عارف مشهور مالایی، «حمزه فنصوری» و تحلیل رساله‌های «أسرار العارفين»، «شراب العاشقين» و «منتهی الطلب» او؛
و...
پانویس
منابع مقاله
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، «زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی پروفسور سید محمد نقیب العطاس»، تهران، چاپ اول، 1368.