عساکر، خلیل محمود
خلیل محمود عساکر1906-1993) م)، محقق، نویسنده و استاد زبان عربی. «الأطلس اللغوي» و تحقیق «اخبار ابوتمام صولی»، از مهم‌ترین آثار اوست.
تولد و تحصیل
خلیل محمود عساکر، در سال 1906م، در امبابه مصر در حوزه استحفاضی جیزه متولد شد. وی در رشته تخصصی زبان عربی، از دانشکده ادبیات دانشگاه قاهره (1932)، فارغ‌التحصیل گردید. پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه قاهره، با وجود شرایط جنگ جهانی، اجازه تحصیل در آلمان را به دست آورد و مدرک دکترایش را در سال 1942م، اخذ نمود.
جایگاه علمی
دکتر خلیل محمود عساکر، از اولین اساتیدی بود که به علوم مربوط به لهجه‌ها و زبان اشتغال یافت و در اصول و مفردات زبان نیز تلاش‌های مهمی داشت. از برجسته‌ترین کارهای وی مطالعات جدید او در اطلس زبان بود. وی همچنین یکی از اساتید برجسته دانشگاه مصر بود که در رونق تحصیلات دانشگاهی در سودان مشارکت داشت.
فعالیت در سودان و عربستان سعودی
استاد خلیل عساکر بیشتر زمان استادی خود را در خارطوم گذراند، وی در شعبه دانشگاه قاهره در خارطوم (که اکنون به دانشگاه نیلین تبدیل شده است) مشغول به کار شد و از بزرگ‌ترین اساتید دانشکده گردید. همچنین در اواخر دهه 1940م، به‌عنوان متخصص در آکادمی زبان عربی در قاهره فعالیت کرد. در اواسط دهه هفتاد قرن بیستم، در گروه تحصیلات تکمیلی دانشگاه ملک عبدالعزیز، شعبه مکه (دانشگاه ام‌القری کنونی) مستقر شد. در اواسط دهه هشتاد قرن بیستم برای کار در مرکز تحقیقات علمی و احیای میراث اسلامی دانشگاه ام‌القری مستقر گردید و در تکمیل و ویرایش دائرةالمعارف شعر عربی ملک فهد کمک کرد، اما اجل مهلت نداد که آن را ببیند و برخی از قسمت‌های آن پس از مرگ وی چاپ شد. خلیل عساکر بر بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشگاهی در مصر، سودان و عربستان سعودی نظارت داشت.
آثار
- الأطلس اللغوي؛
- ترجمة بحث المستشرق الألماني فرنز عن الإعراب في اللغة العربية؛
- ترجمة كتاب إيميل أتو قواعد اللغة الألمانية إلى اللغة العربية؛
- بحثه عن أرقام حديثة؛
- الكتابة العربية بين نموها الرأسي ونمو أفقي مقترح؛
- رأي في أصل الضمير نحن؛
- طريقة كتابة نصوص اللهجات العربية الحديثة بحروف عربية؛
- مذكرة بخصوص نقل الحروف العربية إلى الحروف اللاتينية؛
- طريقة لضبط النصوص العربية المطبوعة بشكل مخفف؛
- كتابة اللغات الجنوبية في السودان بالحرف العربي؛
- تحقیق اخبار ابوتمام صولی، با مشارکت دکتر محمد عبده و نظیرالاسلام هندی؛
- تحقیق «تشحيد الأذهان بسيرة بلاد العرب و السودان»، تألیف محمد عمر تونسی؛
و...[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: الجوادي محمد
منابع مقاله
الجوادي، محمد، «خليل عساكر إستاد اللهجات و صاحب فكرة الأطلس اللغوي»، به آدرس اینترنتی: https://www.aljazeera.net/blogs/2020/5/29/%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%B9%D8%B3%D8%A7%D9%83%D8%B1-%D8%A3%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B0-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8-%D9%81%D9%83%D8%B1%D8%A9