دربندی، آقا بن عابد
آخوند ملا آقا دربندى شيروانى فرزند عابد فرزند رمضان فرزند زاهد دربندى، معروف به فاضل دربندى (وف 1286/1285ق)، عالم متتبّع جليل، فقيه اصولى، جدلى رجالى، محقّق مدقّق، متولد و بزرگ شده دربند شيروان (در مازندران) مى‌باشد كه مدتى نيز در كربلا زيسته است.[۱]
| نام | دربندی، آقا بن عابد |
|---|---|
| نامهای دیگر | دربندی، ملا آقا
فاضل دربندی ف‍ی‍ض‍ی ملا آقا دربندی ملا آقا فاضل دربندی شیروانی حائری، آغا بن عابد قمری دربندی، آغا |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 1285 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02435AUTHORCODE |
وى در جوانى به عتبات عراق رفت و از مجلس درس استادانى چون شيخ على کاشف‌الغطاء و شريف العلماى مازندرانى بهره برد و با شيخ مرتضى انصارى و شيخ محمدحسن صاحب جواهر به مباحثات دينى مى‌پرداخت.[۲]
وى در فقه، اصول، حكمت، رجال و حديث مهارت كافى داشت[۳]و در بلاغت، فصاحت عرب و عجم و علوم عربى، كلام و حكمت بى‌نظير بود.[۴]
ميرزا محمد تنكابنى (-1302 ق)، صاحب «قصص العلماء» كه از شاگردان او بود، استادى وى را در فصاحت و بلاغت و علوم عربى و رجال مى‌ستايد و مى‌گويد كه وى در كلام و حكمت نيز از استادان روزگار خود بوده است. به گفته مدرس تبريزى، ملا آقا دربندى در محبت خاندان رسالت و نشر علوم و معارف اسلامى و محبت به امام حسين(ع) بلند آوازه بود و در آيين سوگوارى شهداى كربلا كوشش بسيار مى‌كرد. گويند كه وى در عاشورا چندان در سوگوارى افراط مى‌كرد كه گريبان خود را چاك مى‌داد، عمامه‌اش را بر زمين مى‌كوبيد و بر سرش قمه مى‌زد. پس از آن بود كه در پاره‌اى نواحى ايران، به ويژه آذربايجان، رسم قمه‌زنى رواج گرفت. در روزهاى محرم گروه فراوانى در پاى منبرش گرد مى‌آمدند.[۵]
از ديگر شاگردان ايشان، مى‌توان از ميرزا سيد محمدرضا موسوى هندى، ملقب به ميرزا على جاه بهادر خان[۶]نام برد.
وى در بيست سالگى شرح نهج‌البلاغه ابن ابى‌الحديد را درس مى‌گفت. به كتب روايات و احاديث دينى چندان حرمت مى‌نهاد كه آن‌ها را نيز، مانند قرآن، مى‌بوسيد و بر سر مى‌گرفت.[۷]
وى در اکسیر نيز مطالعاتى داشت و به گفته ميرزا محمد تنكابنى، رساله‌اى نيز در اين زمينه نوشته بود.
وى درسال 1286 يا 1285ق در تهران وفات يافت و پس از نقل پيكرش به كربلاى معلى، در همانجا به خاک سپرده شد.[۸]
آثار
- اکسیر العبادات فى اسرار الشهادات؛ معروف به اسرار الشهادة.
- حجية الاصول المثبة باقسامها.
- خزائن الاحكام.
- خزائن الاصول.
- قواميس القواعد.
- رساله عمليه؛ به فارسى در تقليد و طهارت و نماز.
- عناوين المسائل/ مسائل الخزائن الدربندیة.
- المسائل التمرينية؛ به عربى در فقه.
- تصحيح ديوان كامل قمرى دربندى.
- جواهر الايقان.
- الجوهرة يا جوهر الصناعة؛ در اسطرلاب.
- قواميس الصناعة فى فنون الاخبار؛ در اخبار و تراجم.
پانويس
منابع مقاله
- انوشه، حسن، «دانشنامه ادب فارسى»، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ج5، ص27.
- نصيرى، محمدرضا، «اثرآفرينان»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، ج3، ص20.
- مدرس، ميرزا محمد على، «ريحانة الادب»، كتابفروشى خيام، ج5، ص216.