صدر التواريخ
صدرالتواريخ كتابى است به زبان فارسى درباره شرح حال صدراعظم‌هاى شاهان قاجار از حاج ابراهيم خان كلانتر تا ميرزا على‌اصغر خان امين‌السلطان نوشته محمدحسن خان اعتمادالسلطنه.
| صدر التواریخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مشیری، محمد (مصحح) اعتمادالسلطنه، محمدحسن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تاریخ صدور قاجار شرح حال یازده نفر از صدر اعظم‌های پادشاهان قاجار |
| ناشر | روزبهان |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1357 ش |
| چاپ | 2 |
| موضوع | ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. نخست وزیران - ایران |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR 1329 /الف6ص4 |
اين كتاب در ماه شعبان سال 1309ق. نگاشته شده است.
ساختار
كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى درباره كتاب و مؤلف آن به قلم محقق، ديباچه مؤلف و شرح حال 11 تن.
گزارش محتوا
اين كتاب شرح حال يازده نفر از صدراعظم‌هاى دودمان قاجار است كه مؤلف براى ميرزا على‌اصغر خان امين‌السلطان تدوين و تألیف نموده است.
برخى گفته‌اند كه اين اثر از تأليفات ميرزا محمدحسين فروغى با دستيارى غلامحسين خان اديب‌الملك است؛ چنانكه در حاشيه صفحه يكى از نسخه‌هاى خطى آن محمدعلى فروغى طى يادداشتى اين اثر را از پدر خود دانسته است؛ اما مصحح نسخه حاضر در برنامه انتساب آن را به خود اعتمادالسلطنه صحيح‌تر مى‌داند.
اسامى وزرايى كه شرح حال ايشان در اين كتاب آمده بدين شرح است:
حاج ابراهيم شيرازى، ميرزا شفيع مازندرانى، حاج محمدحسين صدر اصفهانى، ميرزا ابوالقاسم قائم مقام، حاج ميرزا آقاسى، ميرزا تقى‌خان امیرکبیر، ميرزا آقاخان نورى، ميرزا محمدخان سپهسالار اعظم، ميرزا حسين‌خان مشيرالدوله، ميرزا يوسف مستوفى‌الممالك، ميرزا على‌اصغر خان امين‌السلطان.
وضعيت كتاب
كتاب مشتمل بر پاورقى‌هايى مفصل به قلم محقق، آقاى محمد مشيرى و فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد:
نام كسان، نام‌ها و اصطلاحات مربوط به فرق و اديان و قبايل و نسبت‌ها و غيره، نام جاى‌ها، نام كتاب‌ها، تصاوير و فهرست نام تأليفات اعتمادالسلطنه.
منابع مقاله
- ططرى، على، نقد و نظرى بر شخصيت و آثار محمدحسن اعتمادالسلطنه، اطلاع رسانى و كتاب‌دارى، پيام بهارستان، تير1384، ش49، ص6-13.
- مقدمه محقق.
- ديباچه مؤلف.
- آل داود، سيدعلى، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج9، ص358-363.