کتانی، عبدالعزیز بن احمد
عبدالعزیز بن احمد کتانی (رجب 389 - جمادی‌الثانی 466ق)، از عالمان مسلمان و صاحب «ذيل تاريخ مولد العلماء و وفياتهم».
نام کامل
نام کاملش ابومحمد، عبدالعزیز بن احمد بن محمد بن علی بن سلمان بن ابراهیم بن عبدالعزیز تمیمی کتّانی صوفی دمشقی است.
ولادت
شاگرد وی، هبة‌الله اکفانی، تاریخ ولادت او را ماه رجب سال 389ق، ذکر کرده است[۱].
استماع حدیث
کتانی، سال 407ق را تاریخ استماع حدیث خود ذکر کرده؛ یعنی در 18 سالگی شروع به استماع حدیث نموده است. البته این امر دلالت بر این ندارد که پیش از این تاریخ در طلب علم نبوده است[۲].
آثار
مصادر ترجمه، مؤلفاتی برایش ذکر نکرده‌اند و ذهبی در «السير» نوشته: «جمع و صنف» و در «تذكرة الحفاظ» هم آمده «ألف الوفيات علی السنين» که منظور کتاب «ذيل تاريخ مولد العلماء و وفياتهم» اوست[۳].
وفات
اکفانی، وفات وی را در شب پنج‌شنبه و دفن او را روز پنج‌شنبه، جمادی‌الآخر سال 466ق، ذکر کرده است[۴].
اساتید
- ابو محمد ابراهیم بن خضر، معروف به ابن صایغ (ت 425ق)؛
- ابواسحاق ابراهیم بن محمد حنائی (ت 420ق)؛
- ابوعلی احمد بن عبدالرحمن بن عثمان بن قاسم بن ابی‌نصر (ت 441ق)؛
- ابوبکر احمد بن محمد بن احمد بن غالب خوارزمی برقانی (ت 425ق)؛
- ابوالحسن احمد بن محمد بن سلامه ستیتی (ت 417ق)؛
- ابوزکریا احمد نیشابوری صوفی، معروف به ابن الصایغ (ت 415ق)؛
- ابوالحسین احمد بن یحیى منبجی (ت 415ق)؛
- ابوالقاسم تمام بن محمد بن عبداللّه بن جعفر بن جنید رازی بجلی (ت 414ق)؛
- ابوعلی حسن بن علی اهوازی مقرى (ت 446ق)؛
- ابوعلی حسن بن علی بن شواش (ت 439ق)؛
- ابوعلی حسن بن علی بن موسى سمسار (ت 435ق)؛
- ابومحمد حسن بن محمد بن جعفر بن جباره ضراب جوهری (ت 419ق)؛
- ابوالقاسم حسین بن احمد بن موسى سمسار (ت 416ق)؛
- ابوعبداللّه حسین بن حسن بن سباع رملی (ت 428ق)؛
- ابوعلی حسین بن سعید بن مهنّد شیرزی (ت 415ق)؛
- ابوعبداللّه حسین بن عبداللّه بن ابوکامل طرابلسی (ت 414ق)؛
- ابوطاهر حسین بن محمد بن عامر ایلی مقرى (ت 428ق)؛
- ابوالقاسم خلف بن محمد بن قاسم بن عبدالسّلام بن محرز عنسی دارانی (ت 409ق)؛
- ابوالحسن رشاء بن نظیف بن ماشاءاللّه (ت 444ق)؛
- ابوالحسین زید بن عبداللّه توّجی بلوطی (ت 414ق)؛
- ابوعثمان سعید بن عبیداللّه بن فطیس (ت 422ق)؛
- ابوالقاسم صدقة بن محمد بن احمد بن مروان قرشی، معروف به ابن دلم (ت 413ق)؛
- ابوصالح طرفة بن احمد حرستانی (ت 445ق)؛
- ابوالقاسم عبدالرحمن بن حسین بن حسن بن علی بن یعقوب بن ابوالعقب (ت 415ق)؛
- ابوالقاسم عبدالرحمن بن عبدالعزیز حلبی سراج، معروف به ابن طبیز (ت 431ق)؛
- ابوالمیمون عبدالرحمن بن عبدالواحد بن عبدالعزیز بن عبداللّه بن عمرو بن راشد بجلی (ت 415ق)؛
- ابوالقاسم عبدالرحمن بن عبیداللّه بن عبداللّه بن محمد بن حسین سمسار(ت 423ق)؛
- ابومحمد عبدالرحمن بن عثمان بن قاسم بن معروف بن ابی‌نصر (ت 420ق)؛
- ابوالقاسم عبدالرحمن بن عمر بن نصر شیبانی بزار (ت 410ق)؛
- ابوالحسن عبدالرحمن بن محمد بن یحیى بن یاسر جوبرى (ت 425ق)؛
- ابوالحسین عبداللّه بن احمد بن معاذ دارانی (ت 414ق)؛
- ابوالحسین عبدالقاهر بن عبدالعزیز صایغ (ت 411ق)؛
- عبدالملک بن محمد بن عبداللّه بن بشران بن محمد بن بشران اموی (ت 430ق)؛
- ابومحمد عبدالواحد بن احمد بن مشماس (ت 419ق)؛
- ابونصر عبدالوهاب بن عبداللّه بن عمر مری (ت 425ق)؛
و...[۵].
شاگردان
- احمد بن عقیل فارسی؛
- ابوبکر احمد بن علی بن ثابت خطیب بغدادی (ت 463ق)؛
- ابوالقاسم اسماعیل بن احمد سمرقندی (ت 536ق)؛
- ابومحمد طاهر بن سهل بن بشر بن احمد اسفرایینی (ت 531ق)؛
- ابومحمد عبداللّه بن احمد بن عمر بن ابوالاشعث سمرقندی (ت 516ق)؛
- ابومحمد عبدالکریم بن حمزة بن خضر سلمی دمشقی (ت 526ق)؛
و...[۶].
پانویس
منابع مقاله
الحمد، عبدالله بن احمد بن سلیمان، مقدمه کتاب «ذيل تاريخ مولد العلماء و وفياتهم»، اثر عبدالعزیز بن احمد کتانی، دارالعاصمه، ریاض، چاپ اول، 1409ق.