میبدی، سید علی بن محمدعلی
سید علی میبدی یزدی (1260- 1313ق)، فقیه، اصولی و متکلم شیعه، نویسنده «إصلاح البلاد» و آثار فراوان دیگر. وی سال‌ها در کرمانشاه به اصلاح امور اعتقادی و اجتماعی مردم پرداخت. جنازه وی به نجف اشرف منتقل و در وادی السلام به خاک سپرده شد.
| نام | |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | محمدعلی |
| متولد | 1260ق |
| محل تولد | |
| رحلت | 1313ق |
| اساتید | شیخ عبدالحسین بن علی تهرانی
ملا محمدحسین فاضل اردکانی |
| برخی آثار | اصلاح البلاد |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06564AUTHORCODE |
ولادت
در اکثر منابع شرح حال علامه میبدی، به سال تولد او تصریح نشده، ولی در آغاز کتاب «شرح حديث رأس مائة»، تصریح می‌کند که در چهل سالگی آن را نگاشته است. چون تألیف این کتاب در سال 1300ق، بوده، بنابراین سال تولد میبدی 1260ق، بوده است.
تحصیلات
والد مکرم علامه میبدی، از وی خواست که در سلک تجارت همچون اسلافش وارد شود، ولی سید علی، طالب علم بوده و علاقه داشت در سلک عالمان دینی وارد شود؛ چون بنا به تعبیر خودش او از ذریه رسول خدا(ص) می‌باشد و مناسب است که بر طریق آنها گام نهاده و به پند و ارشاد بپردازد تا حق سیادت را ادا کند. سید علی میبدی در میبد درس را آغازید و دروس اولیه حوزوی را در آنجا خواند. متأسفانه از کیفیت تحصیل او در زادگاه و اساتیدش در میبد، اطلاعات چندانی در دست نیست.
میبدی برای تکمیل تحصیلاتش در جوانی به کربلای معلا مهاجرت کرد و چند سالی رحل اقامت افکند. در کربلا از محضر شیخ عبدالحسین شیخ‌العراقیین و ملا محمدحسین فاضل اردکانی بهره وافر برد. از اجازات اجتهادی که این دو استاد به وی عطا فرمودند آشکار می‌شود که او در میان دیگر همگنانش امتیاز خاصی داشته؛ چراکه اساتیدش با احترام فراوان و تمجید بلیغ از او یاد کرده‌اند[۱].
هنگامی‌که شیخ‌العراقیین به دستور ناصرالدین شاه قاجار در سال1285ق، برای طلاکاری قبه عسکریین(ع) مأمور شد، علامه میبدی نیز در معیت استاد بود؛ چنان‌که در آغاز ارجوزه «حمامیه» بدان اشاره کرده است. او تصریح می‌کند که مجلس بحث با استاد با محوریت فنون مختلف در اکثر روزها از آغاز روز شروع شده تا پاسی از شب به مدت شش ماه ادامه یافت. این دوره اقامت در کربلا از بهترین ایام عمر میبدی بود که در آن مشغول تعلیم و تعلم بود. نزد اساتیدش مورد توجه و در بین اقران و امثال به فضل و برتری موسوم و در نزد دوستان و آشنایان مورد احترام بود.
میبدی در سال 1287ق، در اثر شب‌زنده‌داری و کثرت اشتغال و بحث و مطالعه مریض شد و برای معالجه با شاگردش مرحوم آقا اسدالله آل آقا - که بعدها معروف به امام جمعه شد - راهی کرمانشاه شد. سید در ایام اقامت در کرمانشاه احساس کرد که مردم مبتلا به ضعف اعتقادات هستند، خصوصاً انحرافات فرقه نصیریه در حال رسوخ است؛ پس مصمم شد که برای حفظ و احیای شریعت مطهره در کرمانشاه اقامت کند.
او مدتی مهمان مرحوم آل آقا بود و از کتابخانه وحید بهبهانی که خاندانش به ارث برده بودند، استفاده می‌کرد، ولی پس از مدتی به منزل خود نقل مکان کرده، به تألیف و تصنیف و ارشاد مردم پرداخت. از جمله وقایع کرمانشاه می‌توان به اختلاف سید با بعضی از علمای کرمانشاه در حکمی شرعی اشاره کرد. اختلاف سید با اولاد صالح و زنگنه که به قاجاریه منسوب بودند برای آنها گران آمد؛ به‌طوری‌که حکومت را ضد سید شوراندند. در نتیجه سید مورد توهین قرار گرفته با دستور عبدالله میرزا حشمت‌الدوله والی کرمانشاه به اصفهان تبعید شد. شیخ‌الاسلام اصفهان طی حکمی به تعظیم سید میبدی پرداخته و تبعیدش از کرمانشاه و اخراج او را از مسجدش حرام دانست و ضرب و شتم اصحاب و یاران او را حرام دانسته و ظلم به وی اعلام کرد[۲].
علامه میبدی، ذی‌فنون بوده و علاوه بر علوم حوزوی مانند: فقه، اصول، کلام، تفسیر و حدیث و علوم عقلی مانند فلسفه، اطلاعات گسترده‌ای در علوم ریاضی، علم الحروف، ستاره‌شناسی و دیگر علوم مشابه داشت[۳].
هجرت به کرمانشاه
میبدی پس از بازگشت از عتبات، در کرمانشاه اقامت گزید و به تدریس و تربیت طلاب پرداخت و درعینحال از شئون اجتماعی و حل مسائل شرعی مردم غفلت نورزید؛ به‌طوری‌که مورد مراجعه مهمات اجتماعی مردم شد و حتی جماعتی از طایفه «نصیریه» از اعتقادات باطل دست کشیده، هدایت شدند.
تنوع آثار
میبدی از وقت، کمال استفاده را می‌برد و بااینکه شئون اجتماعی و مردمی، وقت زیادی را از او صرف می‌کرد، درعینحال به تألیف کتاب‌های زیادی در علوم و فنون مختلف پرداخت[۴]. عنصر اصالت و تنوع در تألیفات میبدی، دو شاخصه مهم است. او هنگامی که به موضوعی علمی یا ادبی می‌پردازد، اکتفا به نقل آراء و شمردن نظریات به‌تنهایی نمی‌کند، بلکه با پرداختن به موضوع از جوانب مختلف و تحقیق و تفحص، بحث را به بهترین وجه ممکن تبیین می‌کند. از خامه علامه میبدی حدود هفتاد کتاب و رساله به زبان‌های عربی و فارسی باقی مانده که از آن جمله است:
- إصلاح البلاد؛
- إرشاد المستمع؛
- الأرجوزة الحمامية؛
- احکام تابع مصالح است؛
- آداب زیارت امام رضا(ع)؛
- اختصاص عموم النبوة بمحمد(ص) یا نبوة عيسی(ع)؛
- الأرجوزة الإيرانية؛
- ثمار الأسفار؛
- حاشية شرائع الإسلام[۵].
وفات
علامه سید علی میبدی در آخرین روز ماه محرم سال 1313ق، در کرمانشاه بدرود حیات گفته و پس از تشییع در جمعی کثیر از شیفتگان و محبان، جنازه‌اش به نجف اشرف منتقل گشته و در وادی السلام خاک‌سپاری شد[۶].
پانویس
منابع مقاله
حسینی اشکوری، سید صادق، شرح حال علامه سید علی میبدی، «إصلاح البلاد»، نوشته سید علی میبدی یزدی، قم، مجمع ذخائر اسلامی، چاپ اول، 1388ش.