كتاب الطهارة (صدر)

كتاب الطهارة، تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله سید محمدباقر صدر (متوفی 1400ق) به قلم آیت‌الله محمد صدر (متوفی 1419ق) در موضوع طهارت می‌باشد که از تاریخ 3/8/1389ق/ 1969م تا 20/12/1396ق/ 1976م ارائه گردیده و سپس به رشته تحریر درآمده و با تحقیق مؤسسه المنتظر لإحیاء تراث آل‌الصدر، به چاپ رسیده است. لازم به ذکر است این اثر، شرح کتاب «العروة الوثقی» سید محمدکاظم یزدی (متوفی 1337ق) می‌باشد که در آن، متن عروة الوثقای سید در بالای برخی از صفحات قرار گرفته و شرح آن در پایین صفحات آمده است.

‏
پدیدآوران	صدر، محمدباقر (نويسنده) صدر، محمد (محرر) مؤسسة المنتظر لإحياء تراث آل الصدر (محقق)
ناشر	مدین
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	2012م/1433ق
موضوع	فقه جعفری - قرن 14ق، طهارت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ ‏BP‎‏ ‎‏185‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏4‎‏ک‎‏2*

کتاب با دو مقدمه از مقتدی صدر و محقق آغاز شده است.

در مقدمه اول که در 27 جمادی‌الآخر 1433ق نوشته شده، به این مطلب اشاره گردیده است که آثار گران‌بهای شهید صدر، به دو دسته تألیفات و تقریرات تقسیم شده و اثر حاضر، از جمله تقریرات می‌باشد و در مقدمه دوم، ابتدا به شرح زندگانی شهید محمدباقر صدر و شهید محمد صدر پرداخته شده و سپس، به اقدامات تحقیقی صورت گرفته در کتاب، اشاره گردیده است که از جمله آنها عبارتند از:

1. مقابله کتاب با نسخه خطی نوشته شده توسط مؤلف؛
2. تحقیق و تصحیح نص؛
3. تقطیع متن و تنظیم فقرات آن؛
4. تخریج آیات و احادیث از مجموعه‌های روایی معتبر و ضبط و تمیز آنها؛
5. ارجاع آراء و نظریات مذکور در کتاب به صاحبان و مصادر اصلی آن.

نویسنده کتاب را با بحث پیرامون نجاست خمر آغاز نموده و در ابتدا، ادله نجاست خمر را مورد بررسی قرار داده و سپس به سایر مسکرات، پرداخته است. وی سه دلیل بر نجاست خمر، اقامه نموده است:

1. اجماع: در این خصوص، ابتدا به اصل ثبوت اجماع پرداخته شده است و سپس، ضمن بررسی خلاف ثابت در مقابل این اجماع، مخصوصاً قول منسوب به شیخ صدوق و عوامل تضعیف‌کننده اجماع، به بحث پیرامون اسناد هر دو نظریه (اجماع و خلاف اجماع) پرداخته و در نهایت، روایات دال بر طهارت خمر را بررسی شده است.
2. کتاب: پیرامون نجاست خمر از کتاب، به آیه شریفه 90 سوره مائده: «يٰا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَيْسِرُ وَ اَلْأَنْصٰابُ وَ اَلْأَزْلاٰمُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ اَلشَّيْطٰانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (ای اهل ایمان جز این نیست که همه مایعات مست‌کننده و قمار و بت‌هایی که [برای پرستش] نصب‌شده و پاره چوب‌هایی که به آن تفأل زده می‌شود، پلید و از کارهای شیطان است؛ پس از آنها دوری کنید تا رستگار شوید).
3. سنت: در این رابطه، ابتدا بیست‌ویک روایت بر نجاست خمر ذکر و به بررسی برخی از آنها، پرداخته شده و سپس، به دوازده روایت پیرامون عدم نجاست خمر، اشاره گردیده و در نهایت، به علاج تعارض میان این دو دسته از روایات، پرداخته شده است.

نجاست غیر خمر، در سه فصل زیر پی گرفته شده است:

در فصل نخست، در دو مقام، به بررسی الحاق غیرخمر به خمر، پرداخته شده است:

1. الحاق حکمی؛ در این مقام، در سه جهت زیر، شمول احکام خمر بر غیرخمر، موردبحث قرار گرفته است:
   1. نبیذ مسکر (شراب انگور یا خرما).
   2. غیر نبیذ از مسکراتی که برای شرب و استعمال تهیه شده است.
   3. غیر نبیذ از مسکراتی که عادتاً برای استعمال و نه شرب، تهیه شده است.
2. الحاق موضوعی؛ در این مقام، دو بحث واقعی و لغوی مطرح گردیده است.

در فصول بعدی، ابتدا با استفاده از حکومت روایات دال بر نجاست مسکر بر روایات تطهیر، به استدلال بر نجاست مسکرات پرداخته شده و سپس، با استفاده از روایات، به بحث پیرامون حکم عصیر عنبی، زبیبی و تمری پرداخته شده است.

فهرست مطالب، به همراه فهرست مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.