حریری، قاسم بن علی
ابومحمد، قاسم بن على بن محمد بن عثمان حريرى (446ق-516ق)، اديب، لغوى و صاحب مقامات(کتابت، صاحب خبر «برید») در دربار عباسیان مى‌باشد.
| نام | حریری، قاسم بن علی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | علی |
| متولد | 446 ق |
| محل تولد | مَشان نزدیک بصره |
| رحلت | 516 ق |
| اساتید | ابوتمام محمد بن حسن بن موسى مُقرى
ابوالقاسم فضل بن محمد بن على بن فضل قَصَبانى |
| برخی آثار | مقامات الحریری |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03673AUTHORCODE |
وى در حدود 446ق، در منطقه‌اى نزدیک بصره به نام مَشان به دنيا آمد و در آن‌جا بزرگ شد. او به قبيله ربيعة الفَرَس (يا ربيعة بن نَزار) منسوب است و ظاهرا به سبب اشتغال يكى از اجدادش به بافت يا فروش پارچه حرير، به حريرى ملقب شده است و چون ساكن محله بنى حرام در بصره بود، عده‌اى او را حرامى مى‌خواندند. وى فردى برخوردار از ثروت بود و نخلستانى با هجده هزار نخل در منطقه مشان داشت.
اساتید
وى از محضر استادانى چون ابوتمام محمد بن حسن بن موسى مُقرى و ابوالقاسم فضل بن محمد بن على بن فضل قَصَبانى (متوفى 444ق) نحوى استفاده نمود. با اين‌كه تمامى منابع بر استادى قصبانى و شاگردى حريرى اتفاق نظر دارند، اما به لحاظ تاريخى، اين دو يكديگر را نديده‌اند. عده كثيرى نيز از او استفاده كرده و روايت نقل نموده‌اند.
حريرى در دربار خليفه عباسى به كتابت مشغول بود. وى همچنين صاحب خبر (بريد) بصره بود كه اين منصب تا پايان حكومت مقتفى لامراللّه (حك: 530- 555ق) در بين فرزندانش باقى ماند.
وفات
وى در 516ق در محله بنى حرام بصره درگذشت. در برخى منابع، تاريخ مرگ وى، سال‌هاى 514 و 515ق ذكر شده است.
وى اديبى فاضل، خوش‌ذوق، خوش‌سخن، با ذكاوت، در عصر خود بى‌نظير و در طبقه علماى طراز اول بود. سبکىاو را در طبقه پنجم، يعنى كسانى كه بين سال 500 و 600ق در گذشته‌اند؛ و ابن قاضى شهبه در طبقه سيزدهم علما، يعنى كسانى كه در دو دهه اول قرن ششم در گذشته‌اند، قرار داده است.
آثار
دُرَّةالغَوّاص فى اَوهام الخَواص. ابن‌انبارى آن را با نام دُرَّة الغَوّاص فيما يلْحَنُ فيه الخَواص و خوانسارى با نام دُرَّة الغَوّاص فى اَغْلاط الخَواص آورده است، قصيده‌اى تعليمى در باب نحو به نام مُلْحَةالاِعراب، ديوان رسائل يا نامه‌ها، مجموعه‌اى از اشعار حريرى، مُزَين به صنايع لفظى، از جمله لزوم مالايلزم، جناس و عكس، موجود است، توشيح البيان.
وابسته‌ها
تحفة الأحباب و طرائف الأصحاب؛ علی ملحة الإعراب و سنخة الآداب