نقش عایشه در تاریخ اسلام
نقش عایشه در تاریخ اسلام، ترجمه کتاب «أحاديث أم‌المؤمنين عايشة» نوشته سید مرتضی عسکری، به قلم عطا محمد سردارنیاست. مؤلف از خلال کتاب‌های متعدد تاریخ و حدیث که عموم مسلمانان جهان بر صحت و درستی آنها متفقند، با دلائلی قاطع و روشن که جای هیچ شک و تردیدی در آنها نیست، کتاب حاضر را که بازگوی حقایقی از وقایع صدر اسلام است، تألیف و برای قضاوت در دسترس عموم گذارده است.
| نقش عایشه در تاریخ اسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عسکری، مرتضی (نویسنده)
داود، حامد حفني (مقدمه نویس) کرمي، محمدجواد (مترجم) |
| ناشر | دانشکده اصول‌الدين |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1390ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-91828-1-7 |
| موضوع | عايشه بنت ابي بکر، 9قبل از هجرت - 58ق. - احاديث عايشه بنت ابي بکر، 9قبل از هجرت - 58ق. - سرگذشت‌نامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب مشتمل بر سه پیشگفتار از مترجم، حامد حنفی داود و مؤلف و متن اثر در چهار جلد بدین‌ترتیب است: در جلد اول در چهار بخش، دوران پیامبر تا پایان خلافت عثمانی، در جلد دوم دوران امیرالمؤمنین علی(ع) در سه بخش، در جلد سوم در شش بخش دوران معاویه و در جلد چهارم در شش باب روایات ساختگی مطرح شده است.
گزارش محتوا
کتاب با مقدمه مترجم آغاز شده است. وی تبعیت کورکورانه از صلحای قوم را بزرگترین عامل درماندگی مسلمانان و عقب‌افتادگی جامعه اسلامی دانسته است: «تعصب شدید، تبعیت کور کورانه، احترام بیش از حد به اصطلاح به صلحای قوم، و به خود جرأت ندادن تحقیق در تاریخ زندگی و اخلاق و روحیات آنان، همراه بحث و بررسی دقیق تمام جهات عصری که در آن می‌زیسته‌اند، بزرگترین عامل درماندگی مسلمانان و سر تفرقه و عقب‌افتادگی جامعه‌ی اسلامی است[۱]
او کتاب حاضر را همت برای بازیابی، یافتن و بیرون آوردن حق از میان هزاران باطل و اعلام و اشاعه‌ی آن با دلائلی قاطع و دنیاپسند و راهی نو برای تشنگان وادی حق و حقیقت دانسته است[۲]
نویسنده در جلد اول کتاب، تاریخ زندگی عایشه را به دوران مختلف تقسیم کرده و شرح و تفصیل داده است. وی زندگانی عایشه را در چهار مقطع خانه پیامبر، دوره خلافت شیخین، حکومت عثمان و دوره فتنه و جنگ جمل مورد ارزیابی قرار داده است. وی با دلائل تاریخی ثابت می‌کند که کشنده عثمان همان عایشه بود؛ زیرا عایشه بعد از رسول خدا(ص) خلیفه اول و دوم را مورد تأیید و تصدیق قرار داد و همان طور در اوایل خلافت عثمان با وی نیز مماشات نمود، ولی بعداً روی علل و عوامل خاصی، راه مخالفت پیمود و مردم را علیه عثمان شورانید، تا آنجا که به قتل وی فرمان داد[۳]
در جلد دوم کتاب، مباحث در سه بخش با عناوین بیعت با علی(ع)، جنگ جمل و افسانه عبدالله بن سبا مطرح شده است. نویسنده در این جلد اثبات کرده است که عایشه هیچ‌گاه از قیام و مخالفت با علی(ع) دست‌بردار نبود و پس از پایان جنگ جمل از راه جنگ سرد و حربه زبان، قیام خود را علیه علی(ع) آغاز نمود و این جنگ با کشته شدن علی نیز تمام نگردید و دامنه آن تا آخرین دوران حیات و زندگی عایشه ادامه یافت. بلی تا عایشه زنده بود مخالفت وی با علی و فرزندانش ادامه داشت و این بار جنگ حدیث‌سازی علیه علی بود و متأسفانه اثرات زیان‌بار آن تا به امروز نیز در تاریخ اسلام به‌جای مانده و پس از قرن‌ها هنوز آثار شوم این جنگ از دامن اسلام زدوده نشده است[۴]
سومین جلد کتاب با نگاهی به دودمان معاویه آغاز شده است. پس از آن زندگی معاویه و نقش او در تاریخ اسلام تا زمان یزید مورد بررسی قرار گرفته است. مفهوم صحیح تاریخ اسلام تا دوران خلافت یزید در صورتی درست به دست می‌آید که: احادیث و روایات عایشه، کاملاً مورد بحث و بررسی قرار گیرد؛ زیرا عایشه، در دوران اول اسلام فعالیت فوق‌العاده داشته و در ایجاد حوادث تاریخی نقش مهمی را ایفا می‌نموده است؛ وی احادیث فراوانی نقل نموده که سرنوشت صحیح و واقعی تاریخ اسلام به درستی و نادرستی آنها بستگی کامل دارد[۵]
نویسنده سپس عامل دوستی معاویه با عایشه را دشمنی با امیرالمؤمنین علی(ع) دانسته است. او در بخش دیگری از کتاب به عاقبت این دوستی نافرجام اشاره کرده است: «اگرچه خصومت با امام امیرالمؤمنین علی(ع)، عایشه را با معاویه به هم پیوسته و دوستی عمیقی در میان آنها به وجود آورده بود، ولی بعدها عواملی پای در میان نهادند که باعث از میان رفتن این ارتباط دوستانه شدند و رفته‌رفته سردی و دشمنی را جایگزین آن ساختند[۶] در بخش پنجم از این جلد ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی عایشه نقد و بررسی شده است. در بخش آخر نیز حدیث‌سازی مطرح شده است. نویسنده سعی کرده است به عوامل روانی و اجتماعی خاصی که عایشه را به نقل احادیث برانگیخته است پی برد. او معتقد است هیچ‌کس به اندازه عایشه از زندگانی پیامبر سخن نگفته است و این بانو در روایت‌های خود سیمایی شگفت‌آور از پیامبر ترسیم کرده است، تا جایی‌که پیامبر را از سطح یک انسان عادی نیز تنزل داده است[۷]
در چهارمین جلد کتاب روایاتی که از عایشه نقل شده یا دیگر صحابه به او نسبت داده‌اند و ساختگی است بررسی شده است. سپس بهره‌برداری‌های مستشرقین از این احادیث ساختگی مطرح شده است[۸]
مترجم در ترجمه کتاب از سبک ترجمه آزاد استفاده کرده است[۹] وی شیوه ترجمه خود را در مقدمه‌ای بر جلد سوم چنین معرفی کرده است: «از آنجا که متن کتاب برای محققین عربی‌زبان نوشته شده و در بسیاری از نقاط با اختصار و ایجاز به اصول مباحث اشارتی دارد، هنگام ترجمه برای فارسی‌زبانان، ناگزیر شده‌ایم تا اندازه‌ای به بحث گسترش بدهیم. البته چون ترجمه کاملاً در زیر نظر مؤلف عالی‌قدر انجام گردیده از اعمال نظر خاص مترجم خالی می‌باشد و چون کتاب جدیدی از ایشان شمرده می‌شود؛ مضافاً اینکه در نقاط خاصی معظم‌له صفحاتی بر حسب لزوم اضافه کرده‌اند - پیوست کتاب و جریان حکمین از این سری مطالب است - که بعداً برای همشکل شدن عبارات به دست راقم این سطور بار دیگر نگارش یافته‌اند. بنابراین کتاب صورت یک ترجمه نگارش و تألیف دارد و خواننده متن عربی از مطالعه ترجمه فارسی مستغنی نخواهد بود»[۱۰]
همچنین مواردی را در ترجمه لحاظ کرده که از آن جمله است:
- تقریظ استاد حنفی حامد داود، ترجمه و پس از سخن مترجم نقل گردیده است.
- بیشتر اشخاص و معاریفی که به‌طور اختصار در حاشیه معرفی شده بودند، در معرفی آنان شرح و تفصیلی وافی داده شده است.
- معرفی عده‌ای از اعلام، به علت نقش حساسی که در مسیر تاریخ اسلام داشته‌اند، به‌طور مفصل و مشروح از حاشیه به متن منتقل گردیده است.
- سوره تحریم به‌طور کامل با شرح علت نزول آن پس از داستان ماریه به‌طور اختصار اضافه گشته است[۱۱]
وضعیت کتاب
در انتهای جلد اول کتاب فهرست مطالب، پیوستی با عنوان سخنی با خرده‌گیران و فهارس منابع و مدارک، اسامی اعلام، اماکن، قبائل و خانواده‌ها و مطالب ذکر شده است. فهارس فنی در انتهای جلد دوم نیز ذکر شده است. در انتهای جلد سوم علاوه بر فهرست مطالب، کتابنامه نیز آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.