حازمی، محمد بن موسی
حازمى همَدانى، ابوبكر محمد بن موسى بن عثمان بن حازم (548-584ق)، ملقب به زين‌الدين، محدث و حافظ و نسب‌شناس ايرانى، در قرن ششم مى‌زيسته است. او به جدش حازم و نيز به شهر همدان منسوب است.
| نام | حازمی، محمد بن موسی |
|---|---|
| نامهای دیگر | حازمی، زی‍ن‌ال‍دی‍ن محمد
حازمی ه‍م‍دان‍ی، اب‍وب‍ک‍ر محمد محمد ال‍ح‍ازم‍ی |
| نام پدر | موسی |
| متولد | 548ق |
| محل تولد | راه همدان |
| رحلت | 584 ق |
| اساتید | ابوالوقت عبدالاول بن عيسى سجزى
شهردار بن شيرويه ديلمى ابوزرعه طاهر بن محمد مقدسى |
| برخی آثار | الأماکن أو ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الأمکنة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06299AUTHORCODE |
ولادت
حازمى در 548 به دنيا آمد.
تحصیلات
در همدان نزد ابوالوقت عبدالاول بن عيسى سجزى و شهردار بن شيرويه ديلمى و ابوزرعه طاهر بن محمد مقدسى، در اصفهان نزد ابوموسى محمد بن عمر مدينى و در بغداد، موصل، بصره و آذربايجان از مشايخ و استادان مختلف، حديث و فقه آموخت و از ابوعبدالله رستمى، ابوسعد سمعانى و ابوطاهر سلفى اجازه روايت گرفت. ابوعبدالله سعيد بن يحيى بن دبيثى و تقى‌الدين بن باسويه، مقرى واسطى، از شاگردان او بودند.
حازمى را زاهد و متعبد، داراى محفوظات بسيار و شناخت بسيار از احاديث احكام، و خوش‌بيان دانسته‌اند. او در فقه پيرو شافعى بود و در مجلس درس خويش طرق احاديث «المهذب في فقه الإمام الشافعي» ابواسحاق شيرازى را املا مى‌كرد.
وفات
حازمى، در 584 در محل سكونت خود، بغداد از دنيا رفت و او را در قبرستان شونيزيه به خاک سپردند.
آثار
- الاعتبار في بيان الناسخ و المنسوخ من الآثار (يا في الحديث)؛
- عجالة المبتدي و فضالة المنتهي (در علم انساب)؛
- كتاب الأماكن يا «ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الأمكنة» (اين كتاب، فرهنگى الفبايى از غزوه‌ها و سريه‌هاى پيامبر، شهرها، روستاها، كوه‌ها و ديگر مكان‌هايى است كه اشتراك لفظى دارند)؛
- شروط الأئمة الخمسة (بررسى شروط بخارى، مسلم، ابوداود سجستانى، ترمذى و نسائى براى ذكر احاديث در صحاح خود)؛
- الفيصل في مشتبه النسبة (كتابى ناتمام درباره نسبت‌هاى راويانى كه ممكن است شباهت يا تعدد مكان‌ها موجب تحريف يا تصحيف نامشان شود، مانند تيمى كه گاه منسوب به تيم قريش و گاه منسوب به تيم الرباب است يا طبرى كه گاه منسوب به طبرستان و گاه منسوب به طبريه واسط است)؛
- كتابٌ اُسْنِدَ فيه أحاديث «المهذب» ابواسحاق شيرازى (ابن صلاح، اين كتاب را ديده و آن را «تخريج أحاديث المهذب في فقه الإمام الشافعي» ناميده است)؛
- المؤتلف و المختلف (تتمه «الإكمال» ابن ماكولاست)؛
- سلسلة الذهب في ما روى الإمام أحمد بن حنبل عن الإمام الشافعي؛
- تحفة السفينة؛
- الضعفاء و المجهولون.
منابع مقاله
برگرفته از دانشنامه جهان اسلام، ج 12، ص365، به قلم محسن معينى.