تاريخ أصبهان (ذكر أخبار أصبهان)
تاريخ أصبهان (ذكر أخبار أصبهان) به زبان عربى، كه توسط حافظ ابونعيم اصفهانى نگاشته شده است. موضوع كتاب معرفى محدثان و عالمانى است كه بومى اصفهان بوده يا به اصفهان سفرى داشته‌اند. انگيزه نگارش اين اثر آشنايى خوانندگان با اين محدثان و روايان است. زمان شروع به نگارش اين اثر نامعلوم است؛ اما كتاب در حدود سال‌هاى 419 تا 420ق به اتمام رسيده است.
| تاريخ أصبهان (ذکر أخبار أصبهان) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابونعیم، احمد بن عبدالله (نویسنده) حسن، سید کسروی (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | ذکر اخبار اصبهان
کتاب تاريخ أصبهان (ذکر أخبار أصبهان) اخبار اصفهان |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1410 ق یا 1990 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصفهان - تاریخ اصفهان - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | DSR 2001 /ص75 الف2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب در دو جلد تنظيم شده و پس از يک مقدمه در براه تاريخ شکل گيري و محلات و مساجد و روستاهاي اصفهان ابواب آن بر اساس ترتيب حروف الفباى عربى است. ذيل هر باب اسامى محدثان و عالمان به همراه شرح حال ايشان آمده است.
مؤلف پس از ذكر نام محدث مورد نظر به نقل حديث يا احاديثى كه توسط وى روايت شده مى‌پردازد.
گزارش محتوا
اين كتاب، شامل اسامى محدثان و عالمانى است كه در اصفهان زاده شده‌اند و يا به اصفهان سفرى داشته‌اند و در آن جا ماندگار شده‌اند و يا اينكه در اين شهر به تعليم و تعلم پرداخته‌اند، مى‌باشد.
همچنين ابونعيم در اين كتاب آگاهى‌هایى درباره چگونگى بناى اصفهان، فتح آن و نيز نخستين واليان و حكمرانان اسلامى آن، به دست مى‌دهد كه بسيار شايان توجه است. وى سپس به ذكر ويژگى‌هاى جغرافيايى و محلى شهر اصفهان مى‌پردازد و اطلاعات بسيار دقيق و جالب توجه‌ى از محله‌ها و روستاهاى اطراف اصفهان ارائه مى‌كند.
ابونعيم در بخش اصلى كتاب پس از ذكر نام هر يك از مترجمان به اختصار به ذكر احوال آنان مى‌پردازد. اشاره مؤلف به مآخذ خود از چند كتاب فراتر نمى‌رود: مأخذ عمده او نخست كتاب استادش ابوالشيخ اصفهانى است كه ابونعيم هميشه از او به عنوان ابومحمد بن حيان ياد مى‌كند و علاوه بر موارد فراوانى كه به نقل حديث از طريق او پرداخته در مواردى نيز به كتاب او؛ يعنى طبقات المحدثين به اصبهان اشاره مى‌كند.
ويژگى
اين كتاب علاوه بر اينكه ما را با سير دانش و اوضاع اصفهان در آن دوره؛ يعنى عصر ابونعيم و اوايل دوره اسلامى آشنا مى‌كند، اطلاعات ارزشمندى درباره بزرگان جهان اسلام، صحابه و تابعين و دانشمندان ادوار گذشته تا زمان نویسنده در اختيار ما قرار مى‌دهد.
وضعیت کتاب
اين كتاب توسط دكتر نورالله كسايى از عربى به فارسی ترجمه شده و انتشارات سروش آن را منتشر كرده است.
نسخه حاضر در برنامه به زبان عربى است كه با تحقيق آقاى سيد كسروى حسن به همراه پاورقى‌هاى وى منتشر شده است.
كتاب داراى فهرستهاى ذيل مى‌باشد:
فهرست منابع، فهرست صحابه، فهرست اعلام و فهرست مطالب.
منابع مقاله
1- رفيعى مهر آبادى، ابوالقاسم، حافظ ابونعيم اصفهانى، هنر و مردم، ارديبهشت 1353 ه.ش.ش 139.
2- رياحى، محمدحسین، ابونعيم اصفهانى و جايگاه «ذكر اخبار اصفهان»، كيهان فرهنگى، تير 1379 ه.ش.ش 165.
3- ذكاوتى قراگوزلو، عليرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 6، صص 337-336.
4- رياحى، محمدحسین، معرفى كتاب «ذكر اخبار اصفهان» و ترجمه آن، كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، مرداد و شهريور 1380ه.ش.،ش 47-46.