شاطبی، قاسم بن فیره
ابومحمد قاسم بن فيرة بن ابى القاسم شاطبى شافعى، از مشاهير قاريان قرآن مجيد است كه به امام القراء و امام شاطبى معروف بود.
| نام | شاطبی، قاسم بن فیره |
|---|---|
| نامهای دیگر | ابومحمد شاطبی
ابومحمد شاطبی رعینی |
| نام پدر | فیره |
| متولد | 538 ق |
| محل تولد | شاطبه |
| رحلت | 590 ق |
| اساتید | ابوعبدالله نفزى مغربى و ابوالحسن بن هذيل اندلسى |
| برخی آثار | حرز الامانی و وجه التهانی فی القراءات السبع |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01268AUTHORCODE |
در سال 538 ق در شاطبه متولد شد.از اين جهت به شاطبى منسوب شد.شاطبه شهرى است در سمت شرقى قرطبه از شهرهاى شرقى اندلس.
علم قرائت را نزد ابوعبدالله نفزى مغربى و ابوالحسن بن هذيل اندلسى آموخت در اصول علم قرائت و تجويد سرآمد روزگار شد، علاوه بر آن در تفسير، حديث، نحو، لغت و علوم عربى يگانۀ دهر و استاد اهل عصر خود به شمار ميرفت.در تعبير خواب و تاويل منامات نيز دستى توانا داشت.با اينكه كور و از هر دو چشم نابينا بوده است از كثرت ذكاوت و فطانت، تمامى حركات و رفتار و گفتار خود را طورى مى‌نمود كه حاضران در مجلس او به هيچ‌وجه متوجه نمى‌شدند و حقيقت امر معلومشان نمى‌گرديد.
از وى كراماتى نقل كرده‌اند مانند شنيدن اذان هنگام نماز از مسجد جامع مصر بدون موذن.چنين كراماتى از صالحان تنها نقل گرديده است.
وى محفوظات بسيارى داشت، صحيح بخارى و مسلم و موطأ مالك را نزد او مى‌خواندند و اغلاط نسخه‌ها را از حافظه او تصحيح مى‌نمودند، او نيز در هر مبحثى دقايق و نكات بسيار راجع به همان مبحث را املا ميكرد.علاوه بر مراتب علمى بسيار زاهد و صالح و متقى و داراى اخلاق حميده بود، بدون ضرورت حرف نمى‌زد، از مرضهاى بسيار سخت هرگز شكايت نمى‌كرد، بدون طهارت قرائت نمى‌نمود، در مجلس قرائت با كمال وقار و متانت مى‌نشست.
در سال 572 ق به مصر رفت و در آنجا قصيدۀ مشهور حرز الامانى و وجه التهانى معروف به قصيدۀ شاطبيه را سرود.
در موقع اقامتش در مصر، مورد اكرام و تجليل حاكم وقت شد و به رياست مدرسۀ فاضليه قاهره منصوب گرديد و درس اقراء را بر عهده داشت.
وى شاگردان زيادى را پرورش داد كه در آن ميان امام ابوالحسن على بن محمد سخاوى معروف به علم‌الدين سخاوى مؤلف جمال القراء و كمال الاقراء از شهرت بسزايى برخوردار است.اسامى برخى از افرادیكه قصيده شاطبيه را از وى شنيده و اصول قرائت در آن را ياد گرفته‌اند به شرح زير است: ابوعبدالله محمد بن عمر قرطبى، سديد عيسى بن مكى، مرتضى بن جماعه، على بن شجاع(دامادش)، محمد بن عمر كردى، ابوالقاسم عبدالرحمن بن سعيد شافعى، عيسى بن يوسف مقدسى، على بن محمد نجيبى و عبدالرحمن بن اسماعيل تونسى.
آثار
وى داراى چند اثر است كه اگرچه از نظر كمى ناچيزند ولى از نظر كيفى بسيار مفيد و مهم ميباشند كه به شرح زيرند
- حرز الامانى و وجه التهانى، اين اثر كه به نامهاى قصيده شاطبيه يا قصيده لاميه و يا شاطبيه معروف است داراى 1173 بيت است كه از اهميت و شهرت
بسيارى از آغاز تألیف برخوردار بوده است و شروح بسيارى بر آن توسط دانشمندان نگاشته شده كه در جاى خود نگاشته خواهد شد.
- عقيلة اتراب القصائد فى اسنى المقاصد.در علم رسم الخط مصاحف
- ناظمة الزهر در علم عدد آيات قرآن.
- قصيده داليه كه داراى 500 بيت و تلخيص تمهيد ابن عبدالبر است.
وى در روز يكشنبه 28 جمادى الاخرة سال 590 ق در قاهره وفات يافت و در دامنۀ كوه مقطم در مقبرۀ فاضليه مدفون گرديد.
منابع مقاله
- ريحانه الادب، مدرس تبريزى، ج 3-4، ص 157-159
- روضات الجنات، موسوى خوانسارى، ج 6، ص 33-37
- دانشنامه قرآن، خرمشاهى، ج 2، ص 1286
- مقدمه حرز الامانى و وجه التهانى، شاطبى.
وابسته‌ها
حرز الامانی و وجه التهانی فی القراءات السبع
منظومة عقيلة أتراب القصائد في أسني المقاصد في علم رسم المصاحف