تهذيب الآثار: الجزء المفقود

تهذيب الآثار: الجزء المفقود، اثر ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید طبری (متوفی 310ق/923م)، مفسر و تاریخ‌نگار بلندآوازه ایرانی است. در این اثر، قسمتی از این کتاب که سابقا مفقود بوده، با تحقیق علی‌رضا بن عبدالله بن علی‌رضا، به چاپ رسیده است.

‏
کد کنگره	‏

ساختار

کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و روایات، بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی، ارائه شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق که در تاریخ 1/1/1416ق، نوشته شده، ابتدا به تعریف کتاب پرداخته شده و سپس نسخ خطی کتاب، توصیف گردیده است.

«تهذيب الآثار»، مجموعه ناتمامی است که مسندهای عشره مبشره و اهل‌بیت(ع) و بخشی از مسند ابن عباس، در آن فراهم آمده و نویسنده پیش از آنکه آن را به سرانجام رساند، درگذشته است.

این اثر، دربردارنده سه مسند بوده که به‌ترتیب، عبارتند از:

1. تتمه مسند عبدالرحمن بن عوف.
2. مسند طلحة بن عبیدالله.
3. مسند زبیر بن عوام.

در این کتاب، هر حدیث مسندی، همراه شده با انبوهی از روایات مرسل، موقوف، مقطوع و منقطع و طبری از رهگذر این کتاب، درستی آن حدیث را اثبات و کاستی‌هایش را تدارک کرده و طرق آن را بیان نموده و سپس پیامدهای فقهی و اخلاقی آن را روشن ساخته و اختلاف دانشمندان و دلایل هریک را گزارش کرده و واژه‌های نامأنوس آن را شرح داده است. به نظر می‌رسد اگر این کتاب به پایان می‌رسید، به دانشنامه بزرگی در موضوع خود بدل می‌گشت.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع و توضیح و تشریح معنای برخی از لغات متن، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون جرح و تعدیل روات و صحت و ضعف روایات، ارائه گردیده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. طباطبایی، سید کاظم، «مسندنویسی در تاریخ حدیث»، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات، چاپ اول، 1377.