بیهقی، علی بن زید

ظهير‌الدين، ابوالحسن على بن ابى القاسم زيد (ح490-565ق)، مشهور ابن فندق و فريد خراسان، عالم، تاريخ‌نگار، اديب، منجّم، متكلّم، فقيه و شاعر سدۀ ششم.

بیهقی، علی بن زید
نام بیهقی، علی بن زید
نام‎های دیگر ابن فندق، ابوالحسن

بیهقی، ابوالحسن علی بن زید

بیهقی، ظهیر‌الدین ابوالحسن علی

فرید

نام پدر زید
متولد حدود 490ق
محل تولد بیهق
رحلت 565 ق
اساتید احمد بن محمد ميدانى

ابوجعفر مقرى

امام محمد فزارى

امام حسن بن‌يعقوب بن احمد قارى

برخی آثار ‏تاریخ بیهق

‏تاریخ حکماء الاسلام

تتمه صوان الحکمه

‏لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب

معارج نهجالبلاغه

کد مؤلف AUTHORCODE01041AUTHORCODE

ولادت

ابن خلّکان و ابن فوطی نام او را شرف الدین ضبط کرده اند.

تاريخ تولد او به درستى روشن نيست ولى به احتمال زياد در حدود 490ق باشد. یاقوت حموی به نقل از مشارب التجارب و غوارب الغرائب بیهقی ، زادروز او را ۲۷ شعبان ۴۹۹ یاد کرده است و نویسندگان بعدی به پیروی از یاقوت همین سال را آورده‌اند که درست نیست، زیرا به نوشته خود وی در تاریخ بیهق ، در ۵۰۰ به هنگام کشته شدن فخرالملک، کودکی بوده که به مکتب می‌رفته و آن تاریخ را به یاد داشته است. 

از طرفی فصیح خوافی در ذیل رویدادهای ۵۴۴ او را ۵۴ ساله خوانده است. همچنین، بیهقی با محمد شهرستانی (متوفی ۵۴۸)، نویسنده الملل والنحل، هم روزگار بوده است.

بيهقى از خاندان حاكميان و فندقيان شهر سيوار در الشتان بست بود كه نسب خودرا به خزيمة بن ثابت انصارى ذو الشهادتين از قبيلۀ أوس مى‌رساندند. نياكانش در دورۀ‌غزنويان و سلجوقيان مناصب مختلف مذهبى و ديوانى داشتند. بيهقى در كودكى به همراه‌ پدرش از سبزوار به قريۀ ششتمد كوچ كرد و در آنجا به خواندن کتاب‌هاى ادبى پرداخت.

مشايخ او

درنيشابور از استادانى چون احمد بن محمد ميدانى، ابوجعفر مقرى، امام محمد فزارى و امام حسن بن‌يعقوب بن احمد قارى كسب علم كرد.

در مرو به تحصيل فقه پرداخت و مجلس وعظ برگزار مى‌كرد.سپس به نيشابور بازگشت و آنگاه عازم زادگاه خود شد در 526 قاضى بيهق شد.در شوال همان‌سال به رى رفت و به حساب و جبر و مقابله نظر انداخت.همچنين پس از خواندن کتاب‌هایى در احكام‌نجوم در اين صناعت شهره گشت.در 529 به بيهق بازگشت و در 530 در سرخس رفته‌و حكمت را نزد قطب‌الدين محمد مروزى فرا گرفت، از آن پس به نيشابور و سپس به بيهق بازگشت.

وفات

بيهقى در 565ق در بيهق درگذشت.

مذهب او

منابع به روشنى به مذهب او اشاره نكرده‌اند گروهى او را شافعى و گروهى شيعه مى‌دانند.

آثار او

بيهقى آثار زيادى در تاريخ، فقه، كلام، فلسفه، رياضيات، نجوم و انساب به زبانهاى‌ فارسی و عربى دارد كه از آن جمله‌اند: مشارب التجارب و غوارب الغرائب كه ذيلى است بر تاريخ يمينى، تاريخ بيهق، جوامع احكام النجوم، تتمة صوان الحكمة يا تاريخ حكماءالاسلام، لباب الأنساب، معارج نهج‌البلاغة، غرر الامثال و درر الاقوال و...


وابسته‌ها

تاریخ بیهق

تاريخ بيهق (تعريب)

معارج نهج‌البلاغة

تاریخ حکماء الاسلام

لباب الأنساب و الألقاب و الأعقاب

تتمه صوان الحکمة

لباب الأنساب و الألقاب و الأعقاب