اصیل‌الدین واعظ، عبدالله
امير سيدعبدالله حسینى شيرازى (متوفی: 883ق-هرات)، مشهور به اصيل‌الدين واعظ، مفسر و محدث شيعى قرن نهم هجرى، از سادات دشتكى شيراز است و خاندان آن سادات جليل حسینى در عصر شاهرخ يا سلطان ابوسعيد گورگان از شيراز به هرات رفته، آن جا اقامت گزيدند، به همين جهت به هروى مشهور شده‌اند. او به دستور آن پادشاه هفته‌اى یک بار در مدرسه عاليه گوهرشادآغا، به موعظه و نصيحت مى‌پرداخت. اصيل‌الدين در هرات درگذشت و نزدیک مدرسه گوهرشادآغا دفن شد.
| نام | اصیل الدین واعظ، عبدالله بن عبدالرحمن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اصیل الدین دش‍ت‍ک‍ی
اصیل الدین ش‍ی‍رازی اصیل الدین ه‍روی دش‍ت‍ک‍ی، عبدالله بن عبدالرحمن دش‍ت‍ی ش‍ی‍رازی، عبدالله بن عبدالرحمن |
| نام پدر | عبدالحمن |
| متولد | قرن نهم هجری |
| محل تولد | |
| رحلت | 883 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | مقصد الاقبال سلطانیه و مرصد الآمال خاقانیه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04061AUTHORCODE |
خواندمير در «حبيب السير»، امير سيداصيلالدين عبداللّه الحسينى را این گونه معرفى مى‌كند:
«بصفت اصالت و وفور جلادت و نباهت شأن و قدم دودمان موصوف و معروف بود و به وفور تقوى و دين‌دارى و غايت ديانت و پرهيزگارى از اكثر علماى عالم و سادات بنى آدم ممتاز و مستثنى مينمود. زبان گهر افشانش مفسر حقايق صحف آسمانى، و بيان بلاغت نشانش مبين دقايق كتب سبحانى، باطن خجسته ميامنش مظهر آثار ولايت و رشاد، و خاطر فرخنده مآثرش مهبط انوار هدايت و ارشاد و بى‌شايبه مدح گسترى آن سپهر شريعت‌پرورى در علم تفسير و حديث و انشاء و تأليف شبيه و نظير نداشت و در زمان سلطنت سلطان سعيد از دار الملك شيراز كه وطن اصلى آن جناب است به هرات تشريف آورده، رايت اقامت برافراشت.»
وفات
وى در سال 883ق. درگذشت.
آثار
از جمله تأليفات وى: کتاب «درج الدرر في ميلاد سيدالبشر»؛ رساله‌ى «مزارات هرات» يا «مقصد الاقبال السلطانيه و مرصدالاعمال الخاقانيه»؛ رساله‌ى «مزارات شيراز»؛ «المجتبى في سيره المصطفى»؛ «المجتنى من کتاب المجتبى في سيره المصطفى»، كه خلاصه‌اى از کتاب سابق الذكر است كه برای جمال‌الدين ابراهیم؛ معروف به ابى‌كاليجار وزير نوشته است؛ کتاب «معراج الاعمال»، در اوراد و عبارات؛ «غرفه الحصن»، ترجمه «مختصر حصن الحصين»، به فارسی.