مناسك الحج (شبیری زنجانی)

مناسك الحج، مجموعه مسائل و احکام حج مطابق با فتاوای فقیه و مرجع شیعه آیت‌الله سید موسی حسینی زنجانی است. این اثر به زبان عربی منتشر شده است.

‏
پدیدآوران	شبیری زنجانی، موسی (نويسنده)
ناشر	نشر مشرقين
مکان نشر	بی جا
سال نشر	1379ش/1421ق
موضوع	فقه جعفری - قرن 14، حج - رساله عملیه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏188‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏م‎‏8

ساختار

این اثر حاوی شش قسم در موضوعات عمره و حج تمتع، مستحبات حج و... است که در ضمن فصول و عناوین متعددی مطرح شده است.

گزارش محتوا

کتاب با مبحث استطاعت آغاز شده است. حج بر مستطیع تنها یک‌بار در عمرش واجب است؛ و حج واجب به همین جهت «حَجة الاسلام» نامیده شده است‏.

در مسئله اول چنین می‌خوانیم: حج با اجتماع شرایط واجب می‌شود؛ پس با فقدان همه یا بعضی از این شرایط واجب نمی‌شود: بلوغ، عقل، حریت و استطاعت‏.

وجوب فوری حج بر مستطیع، وجوب تحصیل مقدماتی که حج متوقف بر آن است بر مستطیع، استقرار حج بر عهده مستطیع در صورت تأخیر حج از سال اول تمکن، عدم‌کفایت حج غیر مستطیع از حجة الاسلام و عدم وجوب حج بر صبی و مجنون، از دیگر مسائل مرتبط با استطاعت است‏.

در بخش دوم کتاب، احکام عمره تمتع مطرح شده است. مباحث میقات، احرام، محرمات احرام، طواف، نماز طواف، سعی و تقصیر، فصول این بخش را تشکیل داده است. در خصوص جواز انجام عمره مفرده پس از فراغت از عمره تمتع و قبل از حج بین فقها اختلاف‌نظر وجود دارد؛ آیت‌الله زنجانی در این مسئله، فتوا به فساد عمره تمتع داده است‏.

در سومین بخش کتاب، مسائل و احکام حج تمتع مطرح شده است. حج تمتع مشتمل بر 13 عمل است که احرام، وقوف به عرفات، وقوف به مزدلفه، رمی جمره عقبه و ذبح یا نحر، حلق یا تقصیر و طواف زیارت (طواف حج) از آن جمله است. در مسئله 801 چنین می‌خوانیم: اگر ذبح را از روز عید قربان تأخیر بیندازد واجب است که حلق و تقصیر را نیز به تأخیر بیندازد و حلق و تقصیر تا زمانی‌که ذبح نکرده جایز نیست‏.

ذکر زیارت‌نامه‌های فاطمه زهرا(س)، ائمه بقیع(ع)، فاطمه بنت اسد(س) و ابراهیم بن رسول‌الله(ص) نیز صفحاتی از این بخش کتاب را به خود اختصاص داده است‏.

زیارت رسول‌الله(ص) و فاطمه زهرا(س) از جمله اعمال و مستحبات مدینه منوره است. شیخ طوسی در تهذیب چنین نوشته است: و اما آنچه در فضیلت زیارت فاطمه زهرا(س) ذکر شده قابل‌شمارش نیست. به سند معتبر از یزید بن عبدالملک از پدرش از جدش چنین نقل شده است: بر فاطمه(س) داخل شدم. او ابتدا بر من سلام کرد سپس فرمود: صبح را چگونه آغاز کردی؟ گفتم: در طلب برکت. فرمود: پدرم در سپیده‌دمی به من خبر داد که کسی که بر آنحضرت و من سه مرتبه سلام دهد خداوند بهشت را بر او واجب می‌گرداند. به او عرض کردم: در زمان حیات آنحضرت و شما؟ فرمود: هم در زمان حیات و هم پس از مرگ ما‏.

در آخرین بخش کتاب نیز سه دعای روز عرفه ارائه شده است. دعایی که پیامبر(ص) به امام علی(ع) آموخت؛ ادعیه امام حسین(ع) و امام زین‌العابدین(ع) در آخر نیز زیارت امام حسین(ع) در روز عرفه ذکر شده است‏.

در آخرین صفحه از کتاب پس از فهرست، این نکته ذکر شده که مستحبات و ادعیه ذکر شده در این کتاب شایسته است که به‌قصد رجاء بجا آورده شود‏.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است.

منابع مقاله

متن کتاب.