حائری طهرانی، عباس
شیخ عباس حائری طهرانی (1298 – 1360ق) از مراجع تهران و علمای قم بود. او از اساتید اخلاق و دارای کرامات و جانشین شیخ عبدالکریم حائری در نمازهای جماعت وی بود که گاهی شیخ عبدالکریم در احتیاطاتش هم به وی ارجاع می‌داد.
تولد
عباس بن مولی حاجی تهرانی، در سال 1298ق در تهران به دنیا آمد.[۱]
تحصیلات
او تحصیلات خویش را در مدرسه مروی تهران آغاز نمود. دوره علمی ادبیات و علوم مقدماتی حوزوی را تحت نظر فضلای دورانش طی کرد. در این مدت، نبوغ علمی خودش را نشان داد و در میان همقطارانش به فضل و دانش، انگشت‌نما بود.[۲]
شیخ عباس، پس از تحصیل مقدمات در مروی تهران، برای طی مراحل بعدی درسی به نجف اشرف سفر کرد. او در درس علمای بزرگ آن زمان حاضر شد و به اجتهاد رسید.[۳]
وی پس از تکمیل درسش، به ایران برگشت و در قم ساکن شد. آقابزرگ تهرانی در طبقات أعلام الشيعة می‌نویسد: شیخ عباس در تشیید بنای حوزه علمیه قم با شیخ عبدالکریم حائری، مشارکت داشت. او در تحکیم ستون‌های این حوزه کوشید و طلاب را به اخلاص تشویق می‌کرد. وی در آنجا مشغول تدریس و امامت و سایر وظایف حوزوی بود. شیخ عبدالکریم او را اکرام می‌کرد و مورد اعتمادش بود و گاهی در احتیاطاتش به شیخ عباس ارجاع می‌داد. همچنین در اوقاتی که مانعی برایش پیش می‌آمد که در نماز جماعت حاضر شود، وی را به‌عنوان امام به‌جای خودش می‌گذاشت.[۴]
«درسهای اخلاق و عقاید ایشان همواره موردتوجه و اقبال فضلا و طلاب بود. ایشان سالهای متمادی در مساجد پایین‌شهر قم و در اواخر در مسجد مدرسه حقانی اقامه جماعت می‌کرد و در مناسبتها و ماه‌های محرم و صفر و رمضان، مریدان و ارادتمندان، به‌ویژه طلاب از بیانات و مواعظش بهره‌مند می‌گردیدند و در سالهای آخر عمرش بنا به تقاضای مرحوم آیت‌الله‌العظمی سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، روزهای جمعه در مدرسه حجتیه برای طلاب درس اخلاق می‌گفت و با خواندن دعای ندبه، نورانیت و صفایی به مجلس می‌داد. بسیار حال خوشی داشت و جلساتش از معنویت خاصی برخوردار بود، بااینکه غالباً ً مریض بود و از ناراحتی قلبی، معده و ریه رنج می‌برد، اما با عشق و معنویت خاصی جلسات اخلاقی و دعای ندبه را اجرا می‌کرد.»[۵]
سفر به تهران
شیخ عباس، چندسالی را پس از بازگشت از نجف در قم ماند و در کنار شیخ عبدالکریم حائری به تدریس و تربیت طلاب مشغول بود تا اینکه برخی از مؤمنین تهران، از شیخ عبدالکریم درخواست کردند تا از شیخ عباس بخواهد که به تهران برود. با موافقت او با این امر، به تهران رفت و در آنجا به تبلیغ و ادای وظایف دینی پرداخت و یکی از مراجع این شهر شد.[۶]
اجازات علمی
وی در نجف اشرف از اساتید ذیل اجازه گرفت:
- میرزا محمدتقی شیرازی؛
- سید اسماعیل صدر؛
- سید محمد فیروزآبادی؛
- سید حسن صدر؛
- شیخ ضیاءالدین عراقی؛
علاوه بر اساتید کسب اجازه که در فوق ذکر شده‌اند از دیگر اساتید بزرگ وی می‌توان به افراد زیر اشاره کرد؛
آثار
برخی از آثار علمی شیخ عباس تهرانی از این قرار است:
- شرح اصول کافی و ترجمه آن به فارسی (که جلد اول آن در شرح کتاب عقل و جهل به چاپ رسیده است)؛
- الجواب الصائب عن شبهة إیمان ابيطالب، رساله مختصر فارسی؛
- رسالة في الرضاع؛
- موائد الكريم لزوار عبدالعظیم؛
- رسالة في مباحث الألفاظ في الأصول؛
- شرح زیارت عاشوراء؛
- شرح زیارة جامعة الکبيرة؛
- شرح حاشية مولی عبدالله اليزدی في المنطق؛
- أسرار الصلوة؛
- رسالة الوصية؛
- شرح الصمدية في النحو؛
- مسائل التربية؛
- رسائل في الأصول الفقه.[۹]
- دیوان اشعار.[۱۰]
وفات
ایشان در سال 1360 هجری از دنیا رفت. قبر شیخ عباس، در حرم حضرت معصومه(س) در قم قرار دارد.[۱۱]
پانویس
منبع مقاله
- فاضل قائینی نجفی، علی، رسائل في الأصول و الفقه، تألیف شیخ عباس طهرانی، چاپ اول، سید الشهداء، قم، 1411ق / 1370ش.
- بی‌نام، فرزانگان (آیةالله شیخ عباس تهرانی)، مجله افق حوزه، سال هشتم، شماره 237، 21 مرداد 1388 به آدرس: