البشارة في شرح كتاب الإجارة
البشارة في شرح كتاب الإجارة، تقریرات مباحث درسی آیت‌الله محمدباقر ایروانی، به قلم یوسف احمد احسایی است که در یک جلد در قالب کتاب به زبان عربی چاپ شده است. کتاب مرجع در درس شیخ باقر ایروانی در این مباحث، کتاب «منهاج الصالحين» آیت‌الله خویی بوده است؛ یعنی این کتاب حاصل تقریر درس شیخ باقر ایروانی بر پایه «منهاج الصالحين» آیت‌الله خویی، به دست یوسف احمد احسایی در بخش مباحث اجاره در فقه است.
| البشارة في شرح کتاب الإجارة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ایروانی، باقر (نويسنده) احسایی، یوسف احمد (محرر) |
| ناشر | مؤسسة ام القري للتحقيق و النشر |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 1421ق, |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
نویسنده، کتاب را به حضرت بقیة‌الله الاعظم تقدیم کرده است[۱]. شیخ باقر ایروانی، در ابتدای کتاب، تقریضی بر آن نوشته و در آن متذکر شده که پس از سفر از نجف به قم، گروهی از طلاب علوم دینی گرد ایشان جمع شدند و با هم رساله «منهاج الصالحين» آیت‌الله خویی را درس می‌گرفتند. آیت‌الله ایروانی می‌نویسد: هنگامی‌که مبحث اجاره به اتمام رسید، شیخ یوسف احسایی از من اجازه گرفت که مطالبی را که می‌گویم ضبط کند و بنگارد. درنهایت، این مطالب را بر من عرضه کرد و من با مشاهده صفحات اولیه آن، قلمش و عرضه تعابیرش را مناسب دیدم. ایشان از من درخواست کرد که با چاپ مطالبی که نوشته، موافقت کنم و من دوست نداشتم با درخواستش مخالفت کنم...[۲].
خود نویسنده هم از حضورش در درس استاد ایروانی خبر می‌دهد. او در مقدمه می‌نویسد: بیان آیت‌الله ایروانی بر سایر اساتید برتری داشت. وی همچنین متذکر می‌شود که شروع حضورش در درس اصول استاد، در هنگام بحث او از تعارض ادله در دوره اول تدریس اصولش در 1419ق، بوده و پس‌ازآن حضورش در درس استاد، استمرار یافته و در سال بعدی، در دوره دوم درس اصول استاد، حاضر شده و در این میان، در حلقه بحث فقهی ایشان نیز حضور یافته است. بحث فقهی ایشان در آن دوره درباره «منهاج الصالحين» آیت‌الله خویی بوده که در زمان حضور مقرر، بحث در کتاب اجاره بوده است. وی مبحث اجاره را به‌صورت کامل تقریر کرده و مباحث بعدی را هم به آن ملحق کرده است که عبارت است از دو مسئله که اولی درباره اجاره به‌شرط تملیک است و دومی درباره عقد استصناع[۳].
یوسف احمد احسایی، مباحث این کتاب را دارای امتیازاتی می‌شمارد که از جمله آن‌ها می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- مشخص کردن نقاط بحث در موارد مشخص تا دستیابی و مرور آن برای خواننده آسان شود و تا جایی که مقرّر ذکر می‌کند، کسی را از شارحین یا باحثین متون فقهی ندیده که این کار را کرده باشند.
- عرضه کردن استدلالات سید خوئی در مسئله و بیان آن به طریق مختصرتر و روان‌تر به جهت تسهیل فهم و فراگیری آن و سپس مناقشه در استدلال ایشان در صورت وجود مناقشه یا تأیید استدلال در برخی موارد به بعضی مؤیدات.
- پرداختن به آرای گروهی از اعلام در مسئله مورد بحث به شکلی که به حد اطناب نرسد و عرضه استدلالشان به بیانی سلیس و واضح و مناقشه در آن در صورت وجود مناقشه، یا تأییدش یا ترجیح بعضی آراء بر برخی دیگر و بیان رأی مختار در مسئله.
- ارائه برخی مطالب تنبیهی و توجه به برخی فواید جانبی که احیاناً پژوهشگر از آن غافل می‌ماند در حدی که از اصل مطلب خارج نشود و به اطناب و کثرت نینجامد[۴].
تدوین این بحث حدود یک سال و نیم طول کشیده و ترتیب و تنسیق مطالب از احسایی است[۵].
طریقه طرح مطالب این کتاب، به این صورت بوده که نویسنده تمام متونی را که آیت‌الله خویی در کتاب اجاره ذکر کرده، آورده، به‌جز برخی مسائل طولانی، که می‌شد عین متنشان را ذکر نکرد یا به متن آن در منهاج مراجعه کرد؛ در مورد این‌گونه متون، بخشی از متن ذکر شده، نه کل آن. غرض از این کار این بوده که متن مسئله در دسترس خواننده قرار بگیرد تا فهم بحث طرح شده در آنجا، با توجه به مقابله متن، برایش آسان‌تر شود. نویسنده متن را در بالای صفحه ذکر کرده و سپس بحث مرتبط به آن را در زیرش آورده است و این شیوه تا آخر مطالب کتاب ادامه دارد[۶].
از جمله دیگر کارهایی که مقرر کتاب شیخ یوسف احسایی انجام داده، تخریج روایات کتاب، ضبط آن‌ها بر اساس «وسائل الشيعة» یا سایر کتاب‌های حدیثی به‌حسب موردی که شیخ باقر ایروانی ذکر کرده، تخریج آرای اعلام از مصادرشان برحسب نسخه‌هایی که به آن‌ها دست یافته، ارائه فهرست موضوعی برای کتاب با استخراج موضوعات از نفس مسائل متن یا نفس تنقیط شیخ ایروانی، ارائه فهرستی به‌حسب شمارش مسائل بر اساس آنچه در متن موجود است به جهت تسهیل مراجعه به مسئله برای دستیابی به مبحث مربوط به آن و... است. نام‌گذاری کتاب به «البشاره في شرح كتاب الإجارة» نیز از سوی خود مقرر مباحث شیخ باقر ایروانی در کتاب، یعنی شیخ یوسف احمد احسایی بوده است. وی متذکر می‌شود که در همه کارهایی که بر روی کتاب انجام داده، تحت اشراف استادش شیخ باقر ایروانی بوده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.