دروس في التوحيد

دروس في التوحيد، تقریرات درس‎های سید کمال حیدری، پیرامون مباحث توحید می‌باشد که توسط علی حمود عبادی، ثبت و به قلم عبدالرضا افتخاری تصحیح شده است.

دروس في التوحيد
پدیدآوران	حیدری، کمال (نویسنده) عبادی، علی حمود (مقرر) افتخاری، عبدالرضا (مصحح)
ناشر	دار فراقد
مکان نشر	ايران - قم
چاپ	1
شابک	‎978-964-2902-73-6
موضوع	توحيد خدا شناسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏217‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏9‎‏ر‎‏4*

کتاب در اجابت به درخواست گروهی از فضلا مبنی بر نگارش کتابی مخصوص مباحث توحیدی، به رشته تحریر درآمده است..

ساختار

کتاب با مقدمه مقرر آغاز و مطالب در قالب سی درس، ارائه گردیده است.

در پایان هر درس، خلاصه‌ای از مطالب همان درس، ذکر گردیده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، ضمن تبیین جایگاه معرفت توحیدی و اهمیت آن در منظومه اعتقادی به دلیل آثار و ثمرات آن، به انگیزه تألیف کتاب، اشاره شده است..

درس اول، مباحث مقدماتی را در خود جای داده و نویسنده ابتدا، مراد از «الوحدة» در بحث توحید را توضیح داده و سپس به بیان فرق میان وحدت عددی و وحدت حقیقی پرداخته و توحید واحدی و توحید احدی، اقسام توحید ذاتی در قرآن و رابطه میان توحید ذاتی و صفاتی و افعالی را تبیین نموده است..

در درس دوم، با استفاده از استدلال‎های قرآنی و روایی، به بحث پیرامون توحید واحدی پرداخته شده و به سه نتیجه زیر، رسیده شده است: عدم تناهی باری تعالی، اثبات ازلیت و ابدیت او و نفی تثلیث.

درس سوم، به توحید احدی اختصاص یافته است. نویسنده در این درس، به اقامه دو دلیل زیر، پرداخته و هریک را مفصلا، توضیح داده است:

الف)- برهان عقلی بر توحید احدی: بدین منظور، سه برهان بر عدم ترکب واجب از وجود و ماهیت، نفی اجزای فعلی از واجب و نفی ترکیب از وجود و عدم.

ب)- برهان نقلی بر عدم ترکب واجب: شامل برهان قرآنی و روایی.

در درس چهارم، در ضمن دو مسئله زیر، به بحث از صفات واجب و توحید صفاتی پرداخته شده است:

در مسئله اول، اقسام صفات الهی که عبارتند از ثبوتیه و سلبیه و ذاتیه و فعلیه تشریح شده و صفات ثبوتیه نیز به حقیقه و اضافیه، تقسیم شده و وجه تسمیه ثبوتیه اضافیه، توضیح داده شده است.

در مسئله دوم، به بررسی معنای اتصاف واجب به صفات پرداخته شده و در این زمینه، شش قول، مطرح گردیده است که عبارتند از:

1. صفات ذاتیه، زائد بر ذات بوده و مانند ذات، قدیم هستند.
2. صفات ذاتیه، زائد بر ذات بوده و حادث هستند.
3. ذات متعالیه، مانند متلبس به صفات عمل می‌کند.
4. صفات ذاتیه، همان سلب نقیض آنها از ذات متعال است.
5. صفات ذاتیه، از لحاظ مفهومی و مصداقی، واحد بوده و عین ذاتند.
6. عینیت صفات ذاتی با ذات الهی.

درس پنجم، دربردارنده دو مسئله پیرامون استدلال بر عینیت صفات با ذات و نیز توحید صفاتی بوده و در درس ششم، نگاهی اجمالی به نظریات شناخت صفات، افکنده شده است..

در درس هفتم، از زائد و اضافی بودن صفات فعلیه، سخن به میان آمده و در درس هشتم، ابتدا حقیقت و ماهیت حیات تبیین گردیده و به این نکته اشاره شده است که حیات، ملازم علم و قدرت بوده، ولی عین آنها نیست و سپس، ادله حیات برای واجب تعالی، بررسی گردیده و در درس نهم تا سیزدهم، ضمن مقدمات شش‎گانه زیر، به مباحث مربوط به علم خداوند، پرداخته شده است:

1. انقسام وجود به خارجی و ذهنی؛
2. تعریف علم؛
3. از سنخ وجود بودن علم؛
4. انقسام معلوم به بالذات و بالعرض؛
5. انقسام علم به حصولی و حضوری؛
6. اتحاد عالم و معلوم.

درس چهاردهم تا بیست‌ویکم، به‌ترتیب، پیرامون موضوعات زیر می‌باشد:

1. بداء در قرآن و سنت؛
2. قدرت؛
3. اراده؛
4. سمع و بصر؛
5. توحید افعالی و اقسام آن؛
6. جبر و اختیار و افعال اختیاری؛
7. قضا و قدر و جبر.

در درس بیست‌ودوم، به موضوع نظام احسن و وجود شرور در عالم هستی پرداخته شده و در دروس بعدی، به‌ترتیب، موضوعات زیر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است: توحید ربوبی؛ اسماء الحسنی؛ مظهر اسم اعظم بودن پیامبر(ص) و ائمه(ع)؛ ارتباط توحید با امامت؛ صفات سلبیه و رؤیت خداوند.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب و مصادر، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها به ذکر منابع پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.