مجمع الفوائد في شرح الفرائد

مجمع الفوائد في شرح الفرائد، شرح بر کتاب «فرائد الأصول» یا رسائل شیخ انصاری (متوفی 1214ق)، تقریرات دروس استاد موسوی تهرانی است که به کوشش جمعی از شاگردان وی نگارش و در چهار جلد تنظیم و منتشر شده است. تصحیح این اثر نیز به قلم خود اوست.

‏مجمع الفوائد في شرح الفرائد
مجمع الفوائد في شرح الفرائد
پدیدآورانموسوي تهراني، رسول (شارح)

جمعي از شاگردان حضرت استاد (مقرر و محقق)

انصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده)

مؤسسه آيت‌الله العظمي بروجردي قدس‌سره (مقرر و محقق)

موسوي تهراني، رسول (مصحح)
عنوان‌های دیگرفرائد الاصول. شرح تقريرات درس رسائل استاد موسوي تهراني (مد ظله العالي) با تصحيح معظم له
ناشرطبا؛ مؤسسة آية الله العظمي البروجردي.
مکان نشرايران - قم
سال نشرمجلد1: 1383ش ,

مجلد2: 1390ش,

مجلد3: 1392ش,

مجلد4: 1392ش,

مجلد5: 1393ش,

مجلد6: 1395ش,

مجلد9: 1394ش,

مجلد10: 1395ش,
شابک964-06-4546
موضوعاصول فقه شيعه انصاري، مرتضي بن محمد امين، 1214 - 1281ق. فرائد الاصول ‏-‏ نقد و تفسير
زبانعربي فارسی
تعداد جلد10
کد کنگره
‏‏BP‎‏ ‎‏159‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏ ‎‏ف‎‏402187*

کتاب با مقدمه‌ای در معرفی و تبیین جایگاه علم اصول فقه و موضوع اجتهاد از دیدگاه شیعه و اهل سنت آغاز شده است. سپس جایگاه بلند فرائد الأصول در نوآوری‎های شیخ انصاری بحث شده است: «شیخ برای نخستین بار برجسته‌ترین، کامل‎ترین و محققانه‌ترین اثر عمیق را از خود، در همین نوشته به یادگار گذاشته است؛ کتابی حاوی همه مباحث در استنباط فقه شیعه و عاری از همه مطالب بی‌ارتباط با آن»[۱]‎.

نویسنده در ادامه مقدمه لازم دیده است که به شرح حال مختصری از 21 تن از مشاهیر مکتب اصولی شیخ، همچون میرزای شیرازی، آخوند خراسانی و امام خمینی(ره) اشاره کند[۲]‎. سپس نگاهی گذرا به زندگانی استاد موسوی تهرانی داشته و تحت عنوان ویژگی‎های درس رسائل وی می‌نویسد: «در میان فرزانگانی که در سال‎های اخیر، در زمینه تدریس کتاب ارزشمند یادشده، چهره ماندگار و پرآوازه‌ای داشته‌اند، استاد موسوی تهرانی از فروغ و درخشش ویژه‌ای برخوردارند»[۳]‎.

ازآنجاکه کتاب رسائل از دقت، متانت و پیچیدگی خاصی برخوردار است و درعین‎حال، به‌عنوان یکی از کتب درسی، در سطوح عالی حوزه تدریس می‌شود، از عصر شیخ به این‌سو، شروح و حواشی زیادی بر آن نوشته شده که شرح موسوی تهرانی از آن جمله است.

شارح از بیانی شیوا، آسان و روان برخوردار است که همواره با ذکر نکاتی ارزنده همراه است؛ به همین جهت وی دشوارترین مطالب کتاب را به‌گونه‌ای آسان و ساده مطرح می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که حقیقتاً هیچ نکته نگفته‌ای باقی نمی‌ماند[۴]‎.

تحقیق و تتبع فراوان در مطالب درسی و مسائل جانبی آن، از ویژگی‎های حائز اهمیت حوزه درسی شارح است. وی در برخورد با مطالب علمی، بسیار موشکافانه و تحقیقی عمل می‌کند و در این محفل، مسائل مورد تحلیل و بررسی عمیقی قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که در بسیاری از اوقات، جنبه درس خارج اصول پیدا می‌کند. توجه به جنبه کاربردی مباحث اصولی و تطبیق قواعد آن با مثال‎های متنوع فقهی تسلط و اشراف کامل بر عبارات کتاب و همت در تصحیح ادبی آن‌ها در موارد لزوم، تقسیم‎بندی مطالب و عناوین درسی، ایجاد انگیزه و فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای تحقیق و پژوهش و وادار کردن شاگردان بدین امر مهم، ذکر منابع و مآخذ اقوال و دقت تحسین‎برانگیز در نقل آن‌ها، بیان سیر تاریخ مباحث و ایجاد پیوند منطقی میان مطالب علمی و عبارات کتاب، توجه به ادله و مبانی پنهان در پس اقوال و تقید به تدریس کتاب از آغاز تا پایان آن، از دیگر ویژگی‎های برجسته درس شارح است[۵]‎.

ویژگی‎ها و امتیازات شرح

  1. مکتوب شدن دروس ضبط‎شده؛
  2. استخراج مصادر؛
  3. تقریر و تدوین: در این مرحله، صرفاً به تبدیل گفتار به نوشتار اکتفا نشده، بلکه مطالب تکراری که مجلس درس اقتضای آن را دارد، به‌گونه‌ای به هم آمیخته شده تا هیچ نکته‌ای از دست نرود. همچنین در برخی موارد، توضیح کامل‎تری به‎‎منظور غنی‌تر شدن بحث ارائه شده است؛
  4. در ابتدای هر بحث، بخش کوتاهی تحت عنوان «اشاره» قرار داده شده که بیانگر نتیجه پیشین و موضوع مورد نظر در بحث حاضر است تا قبل از ورود، جایگاه بحث روشن شود؛
  5. تطبیق متن: در این قسمت کوشش شده تا ترجمه‌ای نسبتاً آزاد و درعین‎حال، با رعایت ساختار زبان عربی ارائه گردد؛
  6. تا جایی که امکان داشته عبارات علما در پاورقی نقل شده تا دسترسی به اصل کلمات آسان‎تر باشد؛
  7. ویرایش نهایی: در این مرحله تلاش شده تا اصطلاحات تخصصی علم فقه و اصول که - اذهان با آن‌ها مأنوس می‌باشند - ‎به همان صورت حفظ شوند[۶]‎.

فهرست مطالب هر جلد در ابتدا یا انتهای آن و فهارس آیات، روایات و منابع تحقیق در انتهای جلد چهارم ذکر شده است.

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه جلد اول، ص94-93
  2. ر.ک: همان، ص105-101
  3. ر.ک: همان، ص112
  4. ر.ک: همان، ص112
  5. ر.ک: همان، ص113
  6. ر.ک: مقدمه جلد دوم، ص13-12

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها