آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین
آقاجمال از علمای طراز اول و مدرسان برجسته قرن دوازدهم در اصفهان و عهده‌دار ریاست حوزه تدریس آن سامان بود. افرادی چون آقامحمد اکمل اصفهانی و ملا رفیع مشهدی از شاگردان وی بودند (ر.ک: موسوی بجنوردی، کاظم، 1374، ج1، ص458).
| نام | آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین |
|---|---|
| نام های دیگر | آقاجمال خوانساری، محمد بن آقاحسین
جمالالدین خوانساری جمال ال‍م‍ح‍ق‍ق‍ی‍ن خوانساری، آقاجمال خوانساری، جمالالدین اغا جمالالدین خوانساری |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 1092 هـ.ش یا 1125 هـ.ق یا 1713 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | التعلیقات علی شرح اللمعة الدمشقیة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کلثوم ننه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده شرح احادیث طینت / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | 858 |
تحصیلات
«آقاجمال خوانساری، جمالالدین محمد بن حسین بن محمد»، در حوزه علمیه اصفهان نزد پدرش، آقاحسین محقق خوانساری، دایی‌اش، ملا محمدباقر محقق سبزواری نویسنده «ذخیره» و ملا محمدتقی مجلسی درس خواند و سپس در همان حوزه به تدریس معقول و منقول پرداخت (ر.ک: همان).
موقعیت علمی
وی محدث، اصولی، حکیم، متکلم و فقیه امامی بوده است. در مقام روایی او گفته شده که از ملا محمدتقی مجلسی اجازه نقل حدیث داشته است. اردبیلی او را رفیع‌الشأن و از راویان فقه خوانده است. شیخ یوسف بحرانی صاحب «الحدائق» او را از مشایخ خود در نقل حدیث برشمرده است. آقاجمال عالمی نکته‌سنج بود و طبعی ظریف داشت و بسیار پرکار بود؛ به‌گونه‌ای که خوانساری صاحب «روضات الجنات» او را بسیار ستوده است (ر.ک: همان).
جایگاه اجتماعی
به نظر می‌رسد نفوذ او در مردم به‌گونه‌ای بوده که پادشاهان صفوی معاصرش به او ابراز ارادت می‌کرده‌اند و با عطایای خود او را می‌نواخته‌اند. او از کمک به مردم دریغ نمی‌کرد و مورد مراجعه خاص و عام بود(ر.ک: همان).
مشهور است که وی کتاب «کلثوم‌ننه» یا «عقائد النساء» را، که در آن رسوم و پندارهای معمول میان زنان آن روزگار ایران را به نقد کشیده، تألیف کرده است (ر.ک: همان).
وفات
وی در تاریخ 1125ق/1713م، دیده از جهان فروبست. مامقانی درگذشت او را در 1121ق/1709م، می‌داند که درست به نظر نمی‌رسد. او را در آرامگاه پدرش، که به‌وسیله شاه سلیمان صفوی در تخته فولاد اصفهان ساخته شده بود، به خاک سپردند (ر.ک: همان).
آثار
- اصول الدّین؛
- اعتقادات؛
- تاج التراجم یا موائد الرحمن؛
- ترجمه الفصول المختارة من العیون و المحاسن؛
- ترجمه مفتاح الفلاح؛
- حاشیه بر حاشیه شرح جدید تجرید؛
- حاشیه بر شرح لمعه؛
- حاشیة علی شرح المختصر؛
- حاشیة علی الشفاء؛
- ترجمه شرح غرر الحکم؛
- رساله در جبر و اختیار؛
- رسالة في صلوة الجمعة؛
- رسالة في الطینة؛
- رسالة في کراهة العادات و أنها باعتبار وصفها لا بذاتها؛
- رساله در نیت؛
- کلثوم‌ننه یا عقائد النساء؛
- منشآت (ر.ک: همان).
منابع مقاله
موسوی بجنوردی، کاظم، «دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374.
وابسته‌ها
التعلیقات علی شرح اللمعة الدمشقیة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دفاع از تشیع (ترجمه الفصول المختاره) / نوع اثر: کتاب / نقش: مترجم
شرح محقق بارع جمال الدین محمد خوانساری بر غُرر الحکَم و دُرَر الکَلم / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
الحاشیة علی حاشیة الخفري علی شرح القوشچي علی التجرید / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الحاشیة علی الشفاء (الطبیعیات، المقالة الأولی و الثانیة) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کلثوم ننه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الحاشیة علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات [خواجه نصیرالدین طوسی] و شرح الشرح [قطب الدین رازی] و حاشیة الباغنوي)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
شرح احادیث طینت / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ترجمه مجالس / نوع اثر: کتاب / نقش: مترجم