رسالة الأضحوية (ترجمه)
ترجمۀ رسالۀ أضحوية ابوعلى سينا، اثرى است كه توسط مترجمى ناشناخته به احتمال زياد در قرن ششم هجرى از «رسالۀ اضحوية» ابن سينا تهيه گرديده است.
| رسالة الأضحویة(ترجمه) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤلف ناشناخته (نویسنده)
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) خدیو جم، حسین (معلق) |
| ناشر | اطلاعات |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1364 ش |
| چاپ | 2 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
گزارش محتوا
رسالۀ اضحوية پيش رو پژوهشى است، عالمانه و عارفانه در امر معاد كه توسط ابن سينا نگاشته شده، به ضميمۀ تكمله‌اى سودمند از كيمياى سعادت امام محمد غزالى به نام «معرفت آخرت» كه به قلم خود امام غزالى نگاشته شده و توسّط مصحّح «ترجمۀ رسالۀ اضحوية» بدان ضميمه گشته است.
ابن سينا در اين رساله به هنگام بحث دربارۀ رستاخيز - چون فيلسوفان آشنا با تصوف و عرفان - با منطق عقل به انتقاد و توضيح گفته‌هاى گروه موافق و مخالف با بيانى روشن و پيراسته پرداخته و ضمن بحث تا حد ممكن اندكى از عقايد خويش را با تصريح يا اشاره بيان داشته است.
در سبب نامگذارى اين رساله برخى از محققان بر اثر واژۀ «أضحويه» و دقت در سبک سخن مؤلف، در مقدمۀ اين رساله، نتيجه گرفته‌اند كه چون ابن سينا اين رساله را به مناسبت عيد أضحى (عيد قربان) نگاشته، أضحويه نام گرفته است. چنانكه رساله نيروزيه را به مناسبت عيد نوروز تصنيف كرده بود. اما مصحح با اين ديدگاه موافق نيست و معتقد است، بهترين شاهد بر عدم صحت اين ديدگاه عدم تناسب موضوع رساله اضحويه (معاد) با عيد أضحى است. ابن سينا در اين رساله دربارۀ حقيقت معاد و رستاخيز، اختلاف ديدگاه‌ها دربارۀ آن سخن گفته و به ردّ و ابطال ديدگاه طرفداران تناسخ براساس براهين عقلى و فلسفى پرداخته و از وجوب معاد سخن به ميان آورده است.
لازم به ذكر است، متن عربى پيشگفتار ابن سينا بر رساله اضحويه در آغاز همۀ نسخه‌هاى خطى برجاى مانده از اين رساله موجود است؛ ولى مترجم بى‌نام و نشان نسخۀ فارسى - به علل ناپيدا - از برگرداندن آن به فارسى چشم پوشيده است. از اين‌رو مصحح رساله به ترجمۀ آن پرداخته است.
در رساله «معرفت آخرت» امام محمد غزالى كه بدين ترجمه ضميمه گشته است به موضوعاتى؛ چون:
بهشت و دوزخ كالبدى و روحانى، حقيقت مرگ، معنى حشر و نشر و بعث و إعادت، مشاهدۀ بهشت و دوزخ در اين دنيا، معنى عذاب قبر و حقيقت و درجات آن، راه آزمايش ايمنى از عذاب قبر، منازل سير و سفر روح در دنيا و... پرداخته شده است.
در مقام مقايسۀ اين دو رساله درمى‌يابيم كه ابن سينا با نگرشى فلسفى به موضوع معاد پرداخته و امام محمد غزالى نسبت به موضوع شناخت آخرت، نگرش عرفانى را برگزيده است.
مصحح «ترجمه رسالۀ اضحويه» مقدمه‌اى تفصيلى بر اثر حاضر نگاشته و در پايان ترجمۀ رساله تعليقاتى بدان افزوده است.
نسخه‌شناسى
متن فارسى رساله اضحويه داراى سه نسخه خطى است. نسخه‌اى كه در اختيار مصحح رساله آقاى دكتر سيد حسين خديوجم قرار داشته و دو نسخۀ موجود در كتابخانه‌هاى شهرهاى دوشنبه و تاشكند.
نسخه حاضر در برنامه با استفاده از نسخۀ چاپى اضحويه كه براساس نسخۀ مصحح آقاى خديوجم و نيز نسخه‌هاى كتابخانه‌هاى دوشنبه و تاشكند تصحيح و تحشيه گرديده و از سوى «شعبۀ فلسفه» وابسته به آكادمى علوم تاجیكستان شوروى به سال 1980م چاپ و منتشر شده بود، تهيه گرديده است. رساله «معرفت آخرت» امام محمد غزالى نيز توجه مصحّح به نسخه حاضر افزوده گشته است.
نسخه حاضر در برنامه با تصحيح و مقدمه و تعليقات آقاى حسين خديوجم در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 149 صفحه براى بار دوم در سال 1364ش توسط انتشارات «مؤسسۀ اطلاعات» تهران، منتشر شده است.
منابع مقاله
- مقدمۀ مصحّح رساله آقاى حسين خديوجم.
- متن «رساله اضحويه» و رساله «معرفت آخرت».