کتاب الزهد (ابن ابي عاصم)
کتاب الزهد، با نام کامل «كتاب فيه ذكر الدنيا و الزهد فيها و الصمت و حفظ اللسان و العزلة»، تألیف ابوبکر احمد بن عمرو بن ابوعاصم شیبانی (متوفی 287ق)، کتابی است دربردارنده روایات پیامبر(ص) در موضوع زهد و بی‌رغبتی به دنیا و فضیلت عزلت که با تحقیق عبدالعلی عبدالحمید حامد، به چاپ رسیده است.
| الزهد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ابی‌عاصم، احمد بن عمرو (نويسنده) حامد، عبدالعلي عبدالحميد (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الزهد |
| ناشر | دار الريان للتراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با دو مقدمه از ناشر و محقق آغاز و احادیث بدون تبویب و فصلبندی خاصی، در موضوعات متنوع و متعددی که همگی حول زهد در دنیا و بی‌رغبتی به آن و میل به آخرت میباشد، گردآوری شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه ناشر، به اهمیت کتاب و تحقیق آن اشاره گردیده[۱] و در مقدمه محقق، ضمن ارائه شرححال مختصری از مؤلف، به توصیف نسخه کتاب، پرداخته شده است[۲].
کتاب مجموعاً حاوی 288 روایت و نص در موضوعات مختلف، پیرامون مسئله زهد در دنیا میباشد که بهمنظور آشنایی با محتوای کتاب، به برخی از این موضوعات و روایات ذیل هریک، اشاره می‌شود:
- پستی و بیارزشی دنیا از بال مگس: پیامبر(ص) دراینباره فرموده‌اند: «و الذی نفسی بیده لو کانت الدینا تعدل عندالله جناح بعوضة ما سقی کافرا منها شربة ماء»، (قسم به آنکسی که جانم به دست اوست، اگر دنیا به‌اندازه بال مگسی برای خدا ارزش داشت، حتی جرعه‌ای از آب، به انسان حقپوش و کافر نمی‌رسید)[۳].
- سنگینی قتل مؤمن: پیامبر(ص) در این موضوع، روایات فراوانی ذکر فرموده‌اند از جمله اینکه فرمودند: «قتل مؤمن اعظم عندالله من زوال الدنیا»، (قتل انسان مؤمن از زوال و نابودی دنیا نزد خداوند، عظیمتر و سنگینتر است)[۴].
- زندان بودن دنیا برای مؤمن و بهشت بودن آن برای کافر: پیامبر(ص) دراینباره فرمودند: «الدنیا سجن المؤمن و جنة الکافر»، (دنیا زندان مؤمن و بهشت کافر است)[۵].
- دنیاطلبی و آخرتطلبی: پیامبر(ص) فرمودند: «من کانت نیته الدنیا فرق الله علیه امره، و جعل الفقر بین عینیه، و لم یاته من الدنیا الا ما کتب له، و من کانت نیته الاخرة جمع الله شمله، و جعل غناه فی قلبه، و اتته الدنیا و هی راغمة»، (کسی که نیتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان می‌سازد، فقر را در برابر او قرار می‌دهد و جز آنچه برای او مقرر شده چیزی از دنیا به چنگ نمیآورد و کسی که نیتش سرای آخرت باشد، خداوند پراکندگی او را به جمعیت مبدل می‌سازد و غنا و بینیازی را در قلبش قرار می‌دهد، دنیا تسلیم او می‌گردد و به سراغ او میآید)[۶].
- غربت دنیا: پیامبر(ص) به عبدالله بن عمر فرمودند: «یا عبدالله! کن في الدنیا کأنک غریب أو کأنک عابر سبیل»، (ای بنده خدا! در دنیا مانند غریبی باش که به غربتی درآید و آن را وطن خویش نشمارد یا مسافری که در منزلی فرود آید و قصد اقامت نکند)[۷].
از جمله ویژگیهای کتاب آن است که مؤلف سنی مذهب آن، صرفاً به گردآوری و فهرست کردن روایات اکتفا نموده و به تشریح و یا تعلیق هیچیک از آنها، نپرداخته است.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقیها ضمن ذکر منابع[۸]، به ذکر کامل نام راویان و بررسی اسناد روایات، پرداخته شده است[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.