کتاب الزهد (ابن ابي عاصم)

کتاب الزهد، با نام کامل «كتاب فيه ذكر الدنيا و الزهد فيها و الصمت و حفظ اللسان و العزلة»، تألیف ابوبکر احمد بن عمرو بن ابوعاصم شیبانی (متوفی 287ق)، کتابی است دربردارنده روایات پیامبر(ص) در موضوع زهد و بی‌رغبتی به دنیا و فضیلت عزلت که با تحقیق عبدالعلی عبدالحمید حامد، به چاپ رسیده است.

‏الزهد
کتاب الزهد (ابن ابي عاصم)
پدیدآورانابن ابی‌عاصم، احمد بن عمرو (نويسنده) حامد، عبدالعلي عبدالحميد (محقق)
عنوان‌های دیگرکتاب الزهد
ناشردار الريان للتراث
مکان نشرمصر - قاهره
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب با دو مقدمه از ناشر و محقق آغاز و احادیث بدون تبویب و فصل‎بندی خاصی، در موضوعات متنوع و متعددی که همگی حول زهد در دنیا و بی‌رغبتی به آن و میل به آخرت می‎باشد، گردآوری شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه ناشر، به اهمیت کتاب و تحقیق آن اشاره گردیده[۱] و در مقدمه محقق، ضمن ارائه شرح‎حال مختصری از مؤلف، به توصیف نسخه کتاب، پرداخته شده است[۲].

کتاب مجموعاً حاوی 288 روایت و نص در موضوعات مختلف، پیرامون مسئله زهد در دنیا می‎باشد که به‎منظور آشنایی با محتوای کتاب، به برخی از این موضوعات و روایات ذیل هریک، اشاره می‌شود:

  1. پستی و بی‎ارزشی دنیا از بال مگس: پیامبر(ص) دراین‎باره فرموده‌اند: «و الذی نفسی بیده لو کانت الدینا تعدل عندالله جناح بعوضة ما سقی کافرا منها شربة ماء»، (قسم به آن‎کسی که جانم به دست اوست، اگر دنیا به‌اندازه بال مگسی برای خدا ارزش داشت، حتی جرعه‌ای از آب، به انسان حق‎پوش و کافر نمی‌رسید)[۳].
  2. سنگینی قتل مؤمن: پیامبر(ص) در این موضوع، روایات فراوانی ذکر فرموده‌اند از جمله اینکه فرمودند: «قتل مؤمن اعظم عندالله من زوال الدنیا»، (قتل انسان مؤمن از زوال و نابودی دنیا نزد خداوند، عظیم‎تر و سنگین‎تر است)[۴].
  3. زندان بودن دنیا برای مؤمن و بهشت بودن آن برای کافر: پیامبر(ص) دراین‎باره فرمودند: «الدنیا سجن المؤمن و جنة الکافر»، (دنیا زندان مؤمن و بهشت کافر است)[۵].
  4. دنیاطلبی و آخرت‎طلبی: پیامبر(ص) فرمودند: «من کانت نیته الدنیا فرق الله علیه امره، و جعل الفقر بین عینیه، و لم یاته من الدنیا الا ما کتب له، و من کانت نیته الاخرة جمع الله شمله، و جعل غناه فی قلبه، و اتته الدنیا و هی راغمة»، (کسی که نیتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان می‌سازد، فقر را در برابر او قرار می‌دهد و جز آنچه برای او مقرر شده چیزی از دنیا به چنگ نمی‎آورد و کسی که نیتش سرای آخرت باشد، خداوند پراکندگی او را به جمعیت مبدل می‌سازد و غنا و بی‎نیازی را در قلبش قرار می‌دهد، دنیا تسلیم او می‌گردد و به سراغ او می‎آید)[۶].
  5. غربت دنیا: پیامبر(ص) به عبدالله بن عمر فرمودند: «یا عبدالله! کن في الدنیا کأنک غریب أو کأنک عابر سبیل»، (ای بنده خدا! در دنیا مانند غریبی باش که به غربتی درآید و آن را وطن خویش نشمارد یا مسافری که در منزلی فرود آید و قصد اقامت نکند)[۷].

از جمله ویژگی‎های کتاب آن است که مؤلف سنی مذهب آن، صرفاً به گردآوری و فهرست کردن روایات اکتفا نموده و به تشریح و یا تعلیق هیچ‎یک از آن‎ها، نپرداخته است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها ضمن ذکر منابع[۸]، به ذکر کامل نام راویان و بررسی اسناد روایات، پرداخته شده است[۹].

پانویس

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

کتاب الزهد (اسد بن موسی)

کتاب الزهد

الزهد

الزهد (معافی بن عمران موصلی)