أدب الكتاب
| نام کتاب | أدب الکتاب |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | اثری، محمد بهجه (مصحح)
صولی، محمد بن یحیی (نويسنده) آلوسی، محمود شکری (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJ 6123 /ص9الف4 |
| موضوع | زبان عربی - فن نگارش
شعر عربی - مجموعه‌ها صولی، محمد بن یحیی، - 335؟ق. - سرگذشت نامه نثر عربی - مجموعه‌ها نویسندگی |
| ناشر | المکتبة العلمیة |
| مکان نشر | بغداد - عراق |
| سال نشر | 1341 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | 11862 |
معرفى اجمالى كتاب
ادب الكتاب به زبان عربى، در آداب كتابت از ابوبكر محمد بن يحيى صولى متوفاى 335 يا 336 ه.ق مورخ و اديب عرب از كاتبان و نويسندگان چيره دست عصر عباسى بود.
ساختار كتاب
مشتمل بر سه جزء است. جزء اول در فضل كتابت كه از برترى قلم و فضايل نويسندگى در آن ياد شده است. آن چه در اين جزء آمده، به ويژه مطالب مربوط به سابقه كتابت كه از برترى قلم و فضايل نويسندگى در آن ياد شده است. جزء دوم به لوازم كتابت اختصاص يافته است.
گزارش محتوا
از آنجا كه در دربار عباسى دبيرى اعتبار و اهميت يافت، به همت خود كاتبان و اديبان، نوعى فرهنگ خاص براى تربيت كاتبان و تعليم اصول نويسندگى پديد آمد و رواج گرفت. ابن قتيبه با تاليف ادب الكاتب از پيشگامان تكوين اين فرهنگ است. با اين اثر صولى، كه آن را ادب الكاتب نيز خوانده‌اند، با همه اختصار در مقايسه با اثر ابن قيبه، از جهاتى حايز مزايايى به نظر مى‌رسد. مولف در آغاز كتاب كه نثر آن اديبانه و منشيانه است، مدعى شده است كه آن را جامع هر آنچه به ظرافت اشاره مى‌كند كه آن چه بسا همه جوانب موضوع را دربرنگيرد. سپس در اشاره‌اى نه چندان روشن به ابن قتيبه، مى‌گويد كه برخى مولفان در اين باب، هر چند راه درستى پيموده‌اند، نظر ژرف و فراگير نداشته‌اند و او كوشيده است در حد امكان، با رعايت جانب اختصار، همه نكات مربوط به موضوع را ذكر كند.
آنچه در اين جزء اول آمده به ويژه مطالب مربوط به سابقه كتاب در زبان عربى و روايت‌هايى كه در اين باب در دست است، حايز كمال اهميت است. همچنين، در آن،به دشوارى‌هاى موجود در قرائت و نگارش خط عربى اشاره رفته است.
جزء دوم براى تحقيق در فرهنگ نويسندگى در عهد مولف مطالبى جالب دارد. مثلا در آن، از شيوه استنساخ و دقت‌هايى كه در اين كار به كار مى‌برده‌اند، يا شده است، در جزء سوم به مسائل مالى ديوان و انواع ماليات‌ها پرداخته شده است. بخش‌هاى پايانى كتاب نيز به حروف و واژه‌هاى تصحيف پذير اختصاص يافته است. برخى آگاهى‌هاى تاريخى كتاب، مانند بازگرداندن زبان ديوان از فارسى به عربى، نيز در خور توجه است.
منبع اصلى كتاب اخبار پراكنده‌اى است كه مولف از راويان شينده است. صولى، در بيشتر موارد، سلسله اسناد خود را ذكر مى‌كند، و از ميان آثار مكتوب، به البيان و التبيين جاحظ اشاره كرده است.
وضعيت كتاب
متاسفانه فاقد فهرست راهنماست.
منابع مقاله
1- فرهنگ و آثار ايرانى- اسلامى
2- متن و مقدمه كتاب