أدب الدنيا و الدين

أدب الدنيا و الدين، اثر ابوالحسن على بن محمد بن حبيب بصرى ماوردى، كتابى است پيرامون برخى از آداب پسنديده مربوط به زندگانى دينى و دنيوى انسان‌ها كه به زبان عربى و در قرن پنجم هجرى نوشته شده است.

أدب الدنیا و الدین
نام کتاب أدب الدنیا و الدین
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان ماوردی، علی بن محمد (نويسنده)

راجح، محمد کریم (شارح)

زبان عربی
کد کنگره ‏‎‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏35‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏2‎‏الف‎‏4
موضوع احادیث اخلاقی - قرن 5ق.

اخلاق اسلامی

ناشر دار و مکتبة الهلال
مکان نشر [بی جا] -
سال نشر 1421 هـ.ق یا 2000 م
کد اتوماسیون AUTOMATIONCODE2502AUTOMATIONCODE


معرفى اجمالى

ساختار

كتاب در پنج باب و هر باب، در چندين فصل، تنظيم شده است.

مؤلف در اين كتاب، با توجه دادن به اين نكته كه «مهم‌ترين، باارزش‌ترين و نيز نافع‌ترين چيزها آن است كه قوام دين و دنياى انسان و نيز مصلحت دنيا و آخرتش بدان وابسته است، چرا كه در صورت پابرجايى دين، عبادت صحيح و با دنياى شايسته، سعادت و نيك‌بختى تمام مى‌شود»؛ ازاين‌رو، در اين كتاب به بيان آداب دين و دنيادارى پرداخته و در اين جهت، بين پژوهش‌هاى فقيهان و گفتار اديبان، گردآورده است؛ به‌نحوى‌كه فهم آن براى عموم مخاطبين سهل و آسان باشد.

ماوردى در لابه‌لاى كتاب، به آيات قرآن كريم و نيز سنت نبوى استشهاد نموده و نيز از ضرب‌المثل‌هاى حكيمان و اديبان و نيز گفتار شعرا براى تنوع بخشيدن به مطالب كتاب و رفع ملالت و خستگى خواننده، استفاده شايانى برده است.

گزارش محتوا

در باب اول، به فضيلت عقل و ذم هواپرستى پرداخته شده است. به نظر نويسنده، هر فضيليتى داراى اساسى و پايه‌اى بوده و هر ادبى، چشمه‌اى دارد و اساس فضايل و سرچشمه آداب، عقل است [۱].

در باب دوم، در ضمن سه فصل، مطالبى پيرامون ادب علم، بيان شده است. نويسنده در خلال اين سه فصل، ابتدا به مبادى و مؤديات علوم اشاره كرده و سپس، به آداب معلم و متعلم نسبت به يكديگر پرداخته است [۲].

در باب سوم، ادب دين بيان شده است. نويسنده در اين باب، به بحث از واجبات، محرمات و مستحبات پرداخته و مطالبى نيز پيرامون رياضت، بيان كرده است [۳].

در باب سوم، آداب مربوط به دنيا و زندگى مادى انسان، در ضمن سه فصل، بيان گرديده است. نويسنده در ابتدا، به مطالبى پيرامون آنچه در زندگانى دنيوى به صلاح انسان مى‌باشد اشاره كرده و سپس، به بيان فضايل و نتايج مودت و نيكى، پرداخته است [۴].

در باب چهارم، در ضمن شش فصل، طريقه تربيت و ادب نفس، تشريح گرديده است. از جمله مباحثى كه در اين باب مطرح شده، عبارتند از: توصيه به پرهيز از كبر و عجب، سفارش به حسن خلق، حياء، حلم و غضب، صدق و كذب و حسد و منافسه [۵].

در آخرين باب، در ضمن هشت فصل، آداب مواضعه و اصلاح بيان شده و از جمله مباحث آن، عبارت است از: سخن گفتن و سكوت كردن، صبر و جزع، مشورت، كتمان سر، مزاح و شوخى، تطير و تفأل، مروت و جوانمردى و... [۶].

وضعيت كتاب

فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده و در پاورقى‌ها، به تشريح و توضيح كلماتى كه معانى آن‌ها، سخت و دشوار مى‌باشد، پرداخته شده است.

پانویس

  1. متن كتاب، ص 6 - 22
  2. همان، ص 23 - 97
  3. همان، ص 98 - 142
  4. همان، ص 143 - 240
  5. همان، ص 241 - 282
  6. همان، ص 282 - 355

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.


پیوندها

مطالعه کتاب أدب الدنیا و الدین در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور