منطق همراه با متن عربی
منطق همراه با متن عربی، ترجمهای از کتاب «المنطق» محمدرضا مظفر (متوفی 1383ق) به همراه برخی اضافات توسط علی شیروانی است. مترجم، نظرات غلامرضا فیاضی و محسن غرویان را در پاورقیهای این کتاب ذکر کرده است.
| منطق همراه با متن عربی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مظفر، محمد رضا (نويسنده)
شیروانی، علی (مترجم) فياضي، غلام رضا (محشي) غرويان، محسن (محشي) |
| عنوان‌های دیگر | المنطق. فارسی - عربی |
| ناشر | دار العلم |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1387ش , مجلد2: 1387ش , |
| شابک | 964-7669-42-9 |
| موضوع | منطق |
| زبان | فارسی عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BC 78 /ع4 م67041 |
ویژگیهای المنطق
در یادداشت مترجم کتاب، در توضیح محتوای المنطق و کارهایی که مترجم و محققان روی این کتاب انجام دادهاند چنین توضیح داده شده است؛ سالهاست کتاب «المنطق» ابتدا در حوزه علمیه نجف و سپس حوزههاى علمیه ایران و به دنبال آن در دانشگاههای ما بهعنوان یک کتاب درسى کلاسیک، جاى خود را باز کرده و جایگزین دیگر کتابهای منطقى گشته است؛ و هنوز کتابى تدوین نشده است که بتواند گوى سبقت را از آن برباید. مؤلف این کتاب، علامه شیخ محمدرضا مظفر (1322-1392ق) از دانشمندان حوزه علمیه نجف است. وى در مدت حیات علمى خویش، تلاش عظیمى در جهت ایجاد تحولى نوین و اساسى در حوزهها و مراکز علمى و فرهنگى جهان اسلام، بهویژه متون آموزشى حوزهها آغاز نمود؛ و آثار گرانقدری در این زمینه از خود به یادگار گذاشت؛ که از آن جمله کتاب حاضر را مىتوان نام برد. بهطور خلاصه ویژگیهای و امتیازات المنطق مرحوم مظفر را در موارد زیر میتوان خلاصه کرد:
- متن آن سلیس و روان است و هیچگونه تعقید و دشوارى در آن نیست. اهمیت این ویژگى آنگاه روشن مىشود که متن این کتاب با متون درسى پیشین منطق، مانند «حاشیه» و «لئالى منتظمه» مقایسه شود.
- کتاب از آغاز بهعنوان یک متن درسى براى آغازگران منطق تألیف شده است و ازاینرو، توضیحات مناسب در موارد نیاز ارائه شده است.
- در بسیارى موارد، مطالب با شیوه‌اى ابتکارى که حاصل سالها تدریس است، بهگونهای بیان شده که نوآموز را به آسانترین وجه به فهم مقصود سوق مىدهد.
- کتاب «المنطق» نسبت به «حاشیه»، «شرح شمسیه»، «اللئالى منتظمه»، «جوهر نضید» و کتابهایى ازایندست که کتابهای درسى معمول منطق بوده است، کتابى جدید و تازه است و بیش از پنجاه و اندى سال از زمان تألیف آن نمىگذرد. همین امر موجب شده مؤلف کتاب، با برخى نظامهای منطقى جدید و آراى بعضى از فیلسوفان اروپایى معاصر برخورد کرده و در تألیف کتاب و طرح تمرینهای آن به برخى از این سخنان، نظر داشته باشد.
- از امتیازات مهم این کتاب، وجود تمرینهای مناسب در جاىجاى آن است که دانشجویان را در تطبیق قواعد و بهکارگیری عملى آن ورزیده مىکند.
- مؤلف کتاب به خاطر آشنایى و برخورد با برخى مباحث و اشکالات منطقى در عصر حاضر، بعضى مباحث جالب و مفید و تازه را در کتاب مطرح ساخته و بدینوسیله پاره‌اى از شبهات را پاسخ گفته است. از جمله این مباحث، مطالبى است که ذیل این عناوین آمده است: «العلم»، «توضیح فى الضرورى»، «تعریف النظر او الفکر»، «الحاجة الى مباحث الالفاظ»، «العنوان و المعنون»، «الحمل و انواعه»، «فى مطلب ماواى و هل و لم»، «التعریف بالمثال»، «التعریف بالتشبیه»، «القسمة»، «المنحرفات»، «من ملحقات العکوس النقض»، «قاعدة النقض التام و نقض الموضوع»، «البدیهیة المنطقیه او الاستدلال المباشر البدیهى»، «الاقترانى الشرطى»، «خاتمة فى لواحق القیاس» و....
- استفاده از مثالهای فراوان، در مقام تفهیم قواعد و مطالب از دیگر امتیازات این کتاب است.
- در کتاب «المنطق» مبحث «صناعات خمس» بهگونهای شایسته و با تفصیلى مناسب و درخور طرح گشته است، درحالىکه در دیگر کتابهای منطقى، کمتر به این مبحث مهم توجه شده است.
- نپرداختن به بحثهای دشوار و درعینحال کمفایده، مانند بحث موجهات در عکس مستوى، عکس نقیض و تناقض، از جمله امتیازات این کتاب است.
مجموع این مزایا است که به این کتاب موقعیت ویژه‌اى بخشیده و جایگاه رفیعى براى آن به وجود آورده است.
ویژگیهای این ترجمه
نوشتار حاضر ترجمه‌اى است از المنطق علامه مظفر. ویژگیهای این نوشتار بدین شرح است:
- سعى شده است ترجمه، همچون متن عربى کتاب، سلیس و روان باشد؛ و خواننده را همچون مرکبى راهوار به سرمنزل مقصود برساند.
- توضیحاتى در برخى موارد در لابهلای ترجمه افزوده شده که در میان قلاب: [] قرار گرفته و کاملاً از متن متمایز است.
- در پایان هر باب، چکیده مطالب آن بیان شده است؛ تا دانشجو بامطالعه آن، مطالب گذشته را مرور کرده و بهآسانی بتواند آن را در حافظه خود نگاه دارد.
- نگارنده علاوه بر افزودههاى فوق، پاورقیهای توضیحى و یا انتقادى نیز بر متن دارد که با حرف (م) مشخص شده است.
- از امتیازات مهم این نوشتار، پاورقیهایی است که آقایان غلامرضا فیاضى و محسن غرویان بر آن زدهاند. پاورقیهای آقاى فیاضى، در اصل به زبان عربى بوده است که علی شیروانی با اجازه از وی، آن را به فارسى برگردانده و به کتاب ضمیمه نموده است؛ و اما پاورقیهای آقاى غرویان، به درخواست خود علی شیروانی بر نسخه دستنویس ترجمه افزوده شده است. پاورقیهای آقاى فیاضى با حرف (ف) و پاورقیهای آقاى غرویان با حرف (غ) مشخص شده است.
- متن عربى «المنطق» که در کشور رایج است، در واقع افست چاپ سوم این کتاب است که در چاپخانه نعمان در نجف، در سال 1388ق به چاپ رسیده است؛ که اغلاط فراوانى در آن راه یافته است. براى پرهیز از این اغلاط، نویسنده، ترجمه کتاب را از روى نسخه شخصىاى که آقاى فیاضى در ضمن تدریسهای مکرر «المنطق» و با استمداد از چاپهای دیگر آن، تصحیح کردهاند، انجام داده است. لذا اغلاط چاپ رایج این کتاب، در این ترجمه راه نیافته است.
- سعى شده است مطالب بهطور دقیق و مطابق با متن ترجمه شود و دخل و تصرفات بىجا که خلاف امانت است، در متن نشود.[۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: یادداشت مترجم کتاب، ص13-15
منبع مقاله
یادداشت مترجم کتاب.