فواز عاملی، زینب بنت علی
زينب بنت على بن حسين بن عبیدالله بن حسن فوّاز عاملى بانوى شاعر، اديب و دانشمند لبنانى در روستاى تبنين، يكى از روستاهاى جبل عامل، در سال 1276ق(1844م) به دنيا آمد. تبنين زادگاه زينب آل فواز، تحت حكومت «آل علی‌اصغر» و در دست «علي بك اسعد» بود. زينب توانست با زنان اين خاندان خصوصا «فاطمه دختر اسعد خليل» همسر حاكم، رابطهای محكم برقرار كند و بدين گونه قسمتي از زندگی زينب همراه با زنان خاندان «آل اسعد» گذشت. در اسکندریه تحصیل کرد. زينب با یکی از كارگذاران حكومت ازدواج كرد و سپس از او طلاق گرفت. مجددا با «كاتب دمشقي» منشي حكومت، ازدواج كرد كه دوباره زندگی‌اش از هم گسسته و منجر به طلاق شد، اما او اعتماد به نفس خود را حفظ كرد تا اينكه به ازدواج یکی از فرماندهان مصري در آمد و همراه او به مصر رفت. اين ازدواج استمرار پيدا ميكند و تا زمان مرگ او ادامه مييابد، تا زماني كه زينب خواب جاودانهاش را در سرزمين كنانه، به انجام رساند.
| نام | فواز عاملی، زینب بنت علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | عاملی، زینب بنت علی بن حسین
فواز عاملی، زینت بنت یوسف |
| نام پدر | علی |
| متولد | 1276ق |
| محل تولد | جبل عامل |
| رحلت | 1332 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04210AUTHORCODE |
نقش او در ادبيات عرب
پس از ازدواج با فرمانده مصري، زينب به مصر منتقل شد. مصر در آن هنگام از نظر فرهنگي، سرزميني مستعد و پربار بود و به همين دليل زينب از همان آغاز ورود به مصر، شروع به نوشتن در بزرگترين روزنامهها و مجلات مصري نمود و راه را برای رسيدن به شهرت فراگير در عرصه ادبيات عرب آغاز نمود. دو داستان نوشت كه باعث شهرت او شد و كتابی به نام «الدّر المنثور في طبقات رّبات الخدور» كه او را مشهورتر كرد. زينب توانست به جايگاهي عالي و رفيع در زمينه ادبيات و نويسندگي دست پيدا كند و اين مطلبي است كه کتاب‌ها و محققین بزرگ و هم عصر او به آن گواهي ميدهند. مسؤول مجله «عرفان» درباره زينب ميگويد: «زينب فواز درّ گرانمايه زمان خود بود» و مسؤول مجله «المنار» نيز، چنين ميگويد: «او گوهر زمانه و امير شعر بود».
آثار
از آثار او:
- درّالمنثور في طبقات ربّات الخدور (معجم أعلام النساء) که به شرح حال نویسی زنان مشهور شرقی و غربی، چه پیشینیان و چه متأخران پرداخت. بهترین و حجیم ترین نگاشته وی این اثر است، که در چاپخانه بزرگ الأمیریه مصر در 1312 هجری چاپ شد. جمعی از ادیبان، مرد و زن بر این اثر، مقدمه و مطلب نوشته اند، مانند حسن حسنی پاشاطویرانی، صاحب امتیاز روزنامه النیل و عائشه عصمت تیمور، شاعر مشهور مصری.
- الرسائل الزینبیه که مجموعه مقالات و نگاشته‌ها که برخی شعر است و در روزنامه‌های مصر نوشت، سپس آنها را در یک اثر به همین عنوان گرد آورد. بیشتر بحث‌های این کتاب، زنان و حقوق و جایگاه اجتماعی آنان است.
- مدراک الکمال فی تراجم الرجال[اسناد کمال در شرح حال مردان]. این اثر خطی(دست نویس) مانده و چاپ نشده است.
- الجوهر النضید فی مآثر الملک الحمید، دست نویس
- کشف الإزار عن مخبئات الزار[افشای فریب‌های فالگیران] که داستان است.«زار» در عربی به گونه‌ای شعبده بازی پیر زنان مصری فالگیر گفته می‌شود که دروغ است.
- حُسن العواقب(غادة الزهرة)، داستانی درباره بسیاری از عادتها و سنّتهای جبل عامل، به ویژه سنّت‌ها و باورهای خانواده‌ای که مدتی در خدمت آنان بود. نویسنده، سرشت و عادات برخی از عشایر جبل عامل، در قرن گذشته را نشان داده، اینان را به شجاعت و شهامت توصیف می‌کند.
- ملك کوروش، داستانی بلند که محتوا و پیامی بسیار عالی دارد و به داستانی عشقی در برهه‌ای از زمان می‌پردازد. در این اثر زشتی و پلشتی پرستش آتش توسط مجوسیان به تصویر کشیده شده، بدیع ترین توصیفات در حُسن عبادت خدای واحد و یگانه آورده شده است. نیز سقوط دولت مادّها و جایگزینی دولت پارس به جای آن و چیرگی کورش پادشاه بر پارس و نینوا و بابل، سپس نابودی این دو مملکت بزرگ و انحلال آن دو در فارس بیان شده است.
- ديوان شعر: كه مرحوم شيخ آقا بزرگ تهراني در دائرةالمعارف بـزرگ خـود به نام «الذريعه» آن را با عنوان «ديوان الفواز» معرفي ميكند.
وى در سال 1332ق - 1914م در قاهره مصر وفات يافته است.
منابع مقاله
۱- معجم الأدباء من العصر الجاهلي حتى سنة 2002 - ج 2 -ص 441-ص442