التحفة المدنية في العقيدة السلفية

التحفة المدنية في العقيدة السلفية، اثر حمد بن ناصر بن عثمان آل معمر (1160-‎1225ق)، رساله مختصری است که در آن، به تشریح اعتقاد اهل سنت و جماعت در باب اسماء و صفات الهی پرداخته شده است.

التحفة المدنية في العقيدة السلفية
پدیدآوران	آل معمر، حمد بن ناصر (نویسنده) آل عبدالکريم، عبدالسلام (محقق)
ناشر	دار العاصمة
مکان نشر	عربستان - رياض
چاپ	1
زبان	عربي
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تحقیق کتاب به قلم عبدالسلام بن برجس بن ناصر آل عبدالکریم صورت گرفته است.

کتاب در اجابت به نامه‎ای که از شهر مدینه برای نویسنده ارسال گردیده، نوشته شده است. در این نامه درخواست شده است که عقاید شیخ محمد عبدالوهاب و پیروانش پیرامون اسماء الهی، تبیین شود.

ساختار

کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‎بندی، در عنوانین متعدد، تنظیم شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، ضمن بیان انگیزه نگارش و اشاره به نسخ خطی کتاب و توثیق نسبت آن به مؤلف، زندگی‎نامه نسبتا مفصلی از نویسنده، ارائه گردیده است..

کتاب با اشاره به آیه شریفه 5 سوره طه: الرَّحْمٰنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى‎ (خداى رحمان که بر عرش استیلا یافته است)، 10 سوره فتح: يدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيدِيهِمْ (دست خدا بالاى دست‎هاى آنان است) و روایت پیامبر(ص) که فرمودند: «ينزل ربنا كل ليلة إلی سماء الدنیا» (پروردگارمان هر شب به آسمان اول نزول می‎کند) و «قلب المؤمن بين إصبعين من أصابع الرحمن» (قلب مؤمن بین دو انگشت از انگشتان خداوند قرار دارد)، با این سوال آغاز شده است که پاسخ صحیح و مناسب درباره آیات و روایاتی که به صفات الهی مربوط شده و توهم تشبیه در آنها وجود دارد، چیست؟.

نویسنده در پاسخ به این سؤال، چنین بیان نموده که پاسخ صحیح، همان چیزی است که خداوند، پیامبر(ص)، سلف صالح، صحابه، تابعین، ائمه اربعه و دیگر علمای اسلام فرموده‎اند و خداوند را همان‎گونه که خود در قرآن کریم توصیف نموده، توصیف کرده و همان‎گونه که پیامبر(ص) تعریف نموده، تعریف کرده‎اند، بدون تحریف، تعطیل و تمثیل. در این رابطه، به آیه شریفه 11 سوره شوری: لَيسَ كَمِثْلِهِ شَي‎ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ (چیزى مانند او نیست و اوست شنواى بینا) استناد شده است..

وی در ادامه، با توجه به آیه شریفه 5 سوره طه که قبلا ذکر شد و روایاتی که پیرامون آن وارد شده، به اثبات صفت علو از قرآن کریم و روایات و کیفیت علو پرداخته و سپس، با اشاره به آیه شریفه 12 و 13 سوره زخرف: جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعَامِ مَا تَرْكَبُونَ‎ لِتَسْتَوُوا عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْكُرُوا نِعْمَةَ رَبِّكُمْ (برای شما از کشتی‎ها و دام‎ها [وسیله‎اى که] سوار شوید قرار داد، تا بر پُشت آن [ها] قرار گیرید؛ پس چون بر آن [ها] برنشستید، نعمت پروردگار خود را یاد کنید)، به بررسی واژه «الاستواء» و معنای آن، پرداخته است..

اجماع اهل علم بر اثبات علو؛ صفاتی که خداوند با آنها خود را توصیف کرده و صفاتی که پیامبر(ص) با آنها خداوند را وصف فرموده؛ تنازع علمای متأخر پیرامون برخی از الفاظ قرآن کریم؛ بررسی برخی از روایات واردشده از صحابه و تابعین درباره موضوع علو خداوند؛ بیان عقیده محمد بن عبدالوهاب پیرامون این مسئله و کلام ائمه مشهور فرق و مذاهب و علمای متأخر درباره علو و صفات الهی، دیگر موضوعات مطرح‎شده در کتاب می‎باشد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها، علاوه بر ذکر منابع و توضیح پیرامون برخی از عبارات متن، به اختلاف نسخ اشاره شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.