تحریر منطق

تحریر منطق، اثر علی شیروانی (معاصر)، کتابی است به زبان فارسی با موضوع منطق که مبنایش «المنطق» محمدرضا مظفر (متوفی 1383ق) بوده است. نویسنده این اثر را به‎عنوان 4 الی 6 واحد درسی به درخواست مرکز مدیریت حوزه‎های علمیه خواهران نوشته است. در واقع این اثر ترجمه و خلاصه‎ای از المنطق مرحوم مظفر به شمار می‎رود.

‏تحریر منطق
پدیدآوران	شيرواني، علي (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	المنطق
ناشر	دار العلم
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	مجلد1: 1387ش ,
شابک	‎978-964-5976-82-6
موضوع	منطق - راهنماي آموزشي
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BC‎‏ ‎‏78‎‏ ‎‏/‎‏ف‎‏2‎‏ش‎‏9 ‏

ابتدای کتاب با پیشگفتار مؤلف آغاز شده است. ساختار کتاب با قدری تفاوت نسبت به المنطق دارای شش بخش اصلی است که برخی از این بخش‎ها همچون چهارم و ششم دارای فصولی است.

محتوای اصلی این اثر شامل مباحث الفاظ، کلی و جزئی، تعریف و تقسیم، قضایا و احکام آن‎ها، مباحث حجت و هیئت تألیفی آن و صناعات خمس می‎شود. از مهم‎ترین مباحث مربوط به این امور می‎توان بحث از دلالت الفاظ، انواع کلی، متواطی و مشکک، مفهوم و مصداق، نسب اربعه، تعریف به حد و رسم، انواع تقسیم مانند تقسیم کل به اجزاء و تقسیم کلی به جزئیات، قضایای حملیه و شرطیه و انواع آن‎ها، تناقض و تداخل و تضاد و ... از احکام قضایا، عکس مستوی و نقیض و انواع آن، اقسام حجت از قیاس و استقراء و تمثیل و انواع هرکدام از حملی و شرطی و تام و ناقص و... و برهان و مغالطه و جدل و خطابه و شعر از صناعات خمس و... را نام برد. نویسنده در پیشگفتار کتاب، درباره آن چنین توضیح می‎دهد: تحریر منطق که بنا بر تقاضاى مرکز مدیریت حوزه‎هاى علمیه خواهران تدوین شد، کتابى است براى آموزش منطق قدیم در سطح متوسط به گنجایش 4 تا 6 واحد درسى. این کتاب بنا بر عللى، بر اساس المنطق تألیف مرحوم علامه محمدرضا مظفر –قدس‎اللّه‎سرّه-نگارش یافت. سعى ما بر آن بود که از مطالب آن کتاب-که غالباً در طول 10 واحد درسى تدریس مى‎شود-گزینشى مناسب صورت پذیرد تا امکان تدریس آن در زمان یادشده فراهم گردد.

مطالبى را که در این مقدمه در نظر دارم یادآور شوم، با اختصار تمام در طى چند بند ارائه مى‎کنم:

1. ملاک در گزینش مطالب، اهمیت، کارآمدى، تناسب با سطح علمى دانشجویان، اعتدال در بیان، عدم تکرار در علوم دیگر، عدم توقف بر مفاهیمى که دانشجو هنوز با آن آشنا نشده بوده است.
2. مطالب در 43 قسمت ارائه‎شده و براى هر قسمت چکیده مطالب، پرسش و تمرین ذکر شده است...
3. تحریر منطق به‎گونه‎ای تدوین شده که مى‎تواند کتاب اول در آموزش علم منطق باشد، هرچند مناسب‎تر آن است که پیش از آن آشنایی با علم منطق گذرانده شود.
4. لازم است اساتید محترم و نیز دانشجویانى که خواهان اطلاعات بیشترند، اصل کتاب منطق مظفر به ترجمه نگارنده را که مزین به تعلیقات سودمند استادان محترم غلامرضا فیاضى و محسن غرویان است، تهیه و در کنار تحریر منطق مطالعه کنند.
5. براى اتقان هرچه بیشتر کار از تجربیات اساتید ممتاز المنطق در حوزه علمیه قم-حجج اسلام منتظرى، هادوى، روحانى و معصومى-و رایزنى با ایشان بهره بردم. دوستان نامبرده نکات سودمندى را یادآور شدند که رعایت آن‎ها در کاهش نقایص و افزایش محاسن کتاب بسیار مؤثر بود.
6. این نوشتار داراى دو پیوست به قلم نگارنده است که یکى مربوط به بحث شیوه‎هاى مغالطه و روش نقد اندیشه است و دیگرى درباره مواردى است که به‎عنوان ناقض قانون امتناع تناقض مطرح شده است. اهمیت این بحث ازآن‎روست که اصل امتناع تناقض براى منطق و نیز فلسفه، همانند اصل خطوط موازى براى هندسه اقلیدسى است که هرگونه خدشه‎اى بر آن، کل بنیان آن را متزلزل مى‎سازد...

فهرست مطالب در ابتدای اثر ذکر شده است. پاورقی‎های کتاب انگشت‎شمار ولی در توضیح محتوای کتاب مفید هستند، مانند صفحه‎های 313، 367، 368 و... . پایان هر بخش از کتاب، چکیده مطالب و سؤال و جواب مطرح شده است مانند صفحه‎های 311 و 312. این اثر حاوی جداول و شکل‎هایی است که برای توضیح بهتر مطلب، مفیدند؛ مانند جدول صفحه 329 در تقسیم‎بندی انواع مغالطه معنوی، 324 در تقسیم انواع مغالطه لفظی، 306 در انواع قیاس و... و جدول نموداری نسبت‎های میان قضایای محصور در صفحه 194، شکل‎هایی مانند شکل بیانگر اختلاف کیفیت میان قضایا در مبحث احکام قضایا در صفحه 183 و... .

منبع مقاله

پیشگفتار و متن کتاب.