پرسمان علوم قرآنی
پرسمان علوم قرآنى تأليف سيد محمدحسن جواهرى به زبان فارسى در سال 1381ش تدوين شده است. پاسخى مقدماتى به اين پرسش است كه براى تحكيم ارتباط با قرآن از كجا و چگونه بايد آغاز كرد؟! در اين مجموعه ضمن ارائه مباحث بصورت موضوعى و با چينش منطقى، از قالب «پرسش و پاسخ» استفاده شد؛ همچنين سير بازنگرى و هموار نمودن آنها، براساس آيين نامه مصوب «مركز فرهنگ و معارف قرآن» انجام و در موارد اختلافى، آراى مشهور و مقبول جامعه قرآن‌پژوه بر آراءى متفرد ترجيح داده شده است.
| پرسمان علوم قرآنی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرکز فرهنگ و معارف قرآن (تهيه کننده) جواهری، محمدحسن (نویسنده) |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 ش |
| چاپ | 3 |
| شابک | 978-964-548-346-1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
ساختارو ویژگی‌ها
پيرامون هشت محور اصلى و خلال فصول، مسائل متنوعى از علوم قرآنى بررسى شده است.
اختلاف سطح علمى، تفاوت سنى و تنوع پرسشگران، محققان را ملزم ساخته كه پاسخها به توجه به ويژگى پرسش گران سامان يابد؛
گاهى به زبان ساده و بيانى عاميانه، پاسخها را فهم پذير ساخته و زمانى علمى و تخصصى، با اين حال در تدوين اين مجموعه سعى بر اين شده كه پاسخها تا حد امكان يكدست باشند. وصول به نظمى منطقى و تدوينى آرمانى با توجه به اهداف اين مجموعه، كارى بس دشوار است كه اين مهم با حساسيت فراوان و فعاليتهاى كارشناسانه تا حد امكان تأمين گرديده است.
در اين تدوين علاوه بر پاسخ گويى به شبه‌ها و پرسش‌هاى گسترده سعى در ارائه گزارشى از تلاش محققان براى راه‌يابى به پاسخى گويا و منطبق با سطح علمى، ويژگى‌هاى سنى، فضاى روحى و نيازهاى عاطفى پرسشگر مى‌باشد. ممكن است مستند، يا متن ارجاعى برخى از پاسخها در نگاه فرزانگان و استادان با كاستى‌هايى همراه باشد. اين ملاحظات از نگاه ناظران علمى نيز دور نمانده، امّا با توجّه به سطح مخاطبان و اصولى كه مى‌بايست در پاسخ‌دهى رعايت شود. اين پاسخها براى ارسال به پرسشگر و نيز انتشار آن براى عموم، مناسب ارزيابى شده است. عطوفت، شيوايى، اتقان، سادگى، اختصار، استناد و نيز ارجاع پرسشگر به نوشته‌هاى قابل فهم و در دسترس، مورد توجه در مسير شكل‌گيرى اين پاسخ‌هاست.
گزارش محتوا
در مقدمه آمده است: «معارف قرآنى» كاملاً با مطالب درونى قرآن و محتواى آن كار داشته و يك نوع تفسير موضوعى به شمار مى‌رود.
«علوم قرآنى» شامل مجموعه‌اى از علوم و معارف مربوط به قرآن است كه به طور خاص در خدمت فهم قرآن مى‌باشد. اين اصطلاح در قرن پنجم و ششم پديد آمده و علم تفسير كه تا آن زمان، علمى از علوم قرآنى به شمار مى‌آمد از آن جدا شد، نزول قرآن به زبان عربى با توجه به عرب زبان بودن پيامبر و مخاطبان اوليه‌اش امرى طبيعى به نظر مى‌رسد و اگر به زبان ديگر نازل مى‌شد بايد سؤال مى‌شد كه چرا عربى نازل نشد؟!
در ادامه، فضائل و آثار قرائت قرآن، نظريات دانشمندان غربى درباره عظمت خدا، احترام به قرآن، جايگاه آن در روايات بيان شده و تاريخ قرآن، اقسام وحى و فرق قرآن با حديث قدسى بررسى مى‌شود.
نزول تدريجى قرآن طى 23 سال بعثت تا رحلت رسول اكرم(ص) در مناسبت‌ها و پيشامدهاى مختلف و به طور پراكنده بوده است و نزول دوباره سوره حمد دليل بر اهميت فوق العاده و عظمت محتوايى آن است. تقسيم قرآن به سى جزء و هر جزء به چهار حزب، از دوران «حجاج» به منظور تسهيل در امر تدريس و فراگيرى قرآن انجام گرفته است.
بحث جزء سوره بودن «بسم الله» و اختلاف شيعه و سنى را مطرح و نكاتى راجع به مصحف على و فاطمه عليهما‌السلام ذكر مى‌شود. رسم الخط، اعراب گذارى، قرائات سبعه مورد بحث واقع می‌شود. اعجاز، ادله عقلى و روايات، قرآن را تحريف ناپذير دانسته، تصويرى كوچك و كلى از اعجاز قرآن همراه با نمونه‌هايى از آن ارائه می‌شود. جامعيت امرى نسبى دانسته شده و در مورد قرآن جامعيت براى هدايت بشر است.
ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه، تفسير و تأويل و فرق آن دو، تفاسير معروف و روش‌هاى آنها، و تفسيرهاى اجتماعى ذكر مى‌شود. تفسير به رأى شامل تفسير جاهلانه نسبت به اصل محتوا، تفسير جاهلانه نسبت به اراده جدى متكلم و اسناد محتوا به او و تفسير غافلانه نسبت به اصل محتوا و اراده جدى متكلم دانسته مى‌شود. در آخر شرايط مفسر ذكر ميگردد.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و كتابنامه در آخر كتاب آمده است كه شامل 118 منبع به همراه نام نویسنده و پيشينه اجمالى كتاب است. در پاورقى به آدرس آيات، روايات، منابع مطالب، اشاره گرديده است.