حاشیه بر مکاسب (خطی)

حاشیه بر مکاسب اثر آیت‎الله علی ایروانی، نسخه‎ای است خطی و در شش جلد. همان‎طور که از اسم این اثر پیداست حاشیه‎ای بر مکاسب شیخ مرتضی انصاری است. در انتهای جلد اول این کتاب، تاریخ کتابت آن 29 جمادی‎الاول سال 1342 ذکر شده و بیان شده که اتمام کتابت آن در مشهد مقدس بوده است.

حاشیه بر مکاسب
پدیدآوران	ایروانی، علی (نویسنده)
چاپ	1
تعداد جلد	6

در این جلد، نویسنده پس از حمد خدا و صلوات بر پیامبر(ص) و لعن دشمنان الهی عبارات کتاب را چنین آغاز کرده است: «... و بعد فهذا ما جری بالخاطر حین ما جری بحثي في مكاسب شيخ الأوائل و الأواخر و البحر المتلاطم الذاخر الحاج شيخ مرتضی الأنصاری علا في أعلا الفردوس مقامه» ترجمه: و بعد این مواردی است که در زمان تحقیق در مکاسب شیخ اول و آخر و دریای متلاطم پرگهر شیخ مرتضی انصاری (که خداوند در درجات بالای فردوس بالایش ببرد) به خاطرم رسیده است. مباحث این جلد با بیان بحث مربوط به اراضی مفتوح عنوة به پایان رسیده و در جلد دوم، ادامه همین مباحث با ذکر روایتی آغاز می‎شود. پایان کتابت جلد دوم در صبح پنج‎شنبه آخر ماه ذی‎قعده سال 1352 در مشهد مقدس بوده است. جلد سوم در شرح کتاب البیع است و از بخش اسباب مُمَلّکه (حیازت) در زمین شروع می‎شود و با مباحث بیع فضولی پایان می‎پذیرد. نویسنده صفحه اول جلد چهارم را خط زده و از صفحه دوم آن شروع کرده است. تاریخ شروع نگارش این جلد 23 ذی‎حجه الحرام سال 1346 بوده است. جلد پنجم با مباحث مربوط به بیع فضولی و عبارت «قوله من شروط المتعاقدین أن یكونا مالكین...» ترجمه: از شرایط دوطرف عقد، مالکیت است. شروع می‎شود. با پایان جلد پنج، تعلیقات ایروانی بر دو کتاب مکاسب و بیع شیخ انصاری پایان می‎پذیرد. جلد پنجم در 21 شوال سال 1344 در محل شهادت امیرالمؤمنین(ع) (کوفه) به پایان رسیده است. با عباراتی که در پایان این جلد هست می‎توان گفت که این تعلیقات به خط شیخ یوسف بن علی ایروانی نوشته شده است؛ یعنی تحقیقات آن، توسط علی ایروانی صورت گرفته و کاتب آن، پسرش یوسف ایروانی است. جلد ششم این مجموعه، تعلیقات مرحوم ایروانی بر کتاب خیارات مرحوم شیخ است. تاریخ آن 8 ذی‎حجه 1344 ذکر شده است.

این حاشیه و شرح، به‎صورت مزجی است؛ یعنی در ابتدا متن مؤلف ذکر شده و در ادامه شارح آن را شرح کرده است. در جاهایی که متن مؤلف آمده، بالای عبارت خط ممتدی کشیده شده است و عبارات شارح فاقد آن خط است. جلد اول از تقسیم مکاسب شروع می‎شود. هیچ‎کدام از مجلدات این مجموعه خطی، فهرست و منابع و... ندارد.

منابع مقاله

همین مجموعه.