خلاصة الإيجاز في المتعة
خلاصة الإيجاز في المتعة اثر على بن حسين محقق كركى است كه در موضوع اثبات مشروعيت ازدواج موقت و شرايط و فضايل آن تأليف شده است.
| خلاصة الإیجاز في المتعة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زمانی‌نژاد، علی‌اکبر (محقق)
مفید، محمد بن محمد (نویسنده) محقق کرکی، علی بن حسین (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الإیجاز في المتعة. برگزیده |
| ناشر | المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1413 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | کلام شیعه امامیه - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 209/7 /م7م6 40.ج |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پيشينه موضوع
مسئله ازدواج موقت و جواز و حرمت آن از مسائل مهمى است كه بعد از خلافت خليفۀ دوم تا كنون بحث‌هاى فراوانى را متوجه خود نموده است.
در كتب فقهى و روايى شيعه و سنى نيز، اين بحث جايگاهى ويژه دارد و تا كنون بيش از 30 عنوان كتاب از سوى علماى اماميه در جواز و حليت آن نگاشته شده.
اولين نويسندگان در اين موضوع از اصحاب ائمه عليهم‌السلام بوده‌اند، كسانى مانند على بن حسن فضال، ابن ابى عمير، يونس بن عبدالرحمان و فضل بن شاذان.
بزرگترين و معروفترين فقها و محدثين شيعه نيز تأليفاتى در اين زمينه دارند از جمله: شيخ صدوق، سيد مرتضى علم الهدى، شيخ انصارى، محقق حلى، شهيد ثانى و...
از مؤلف
نجاشى براى شيخ مفيد سه كتاب در موضوع متعه نام برده كه عبارتند از:
- النقض على أبي‌عبدالله البصري كتابه في المتعة
- الموجز في المتعة
- مختصر المتعة
همچنين كتاب‌هاى «أحكام المتعة» و «رسالة في المتعة» نيز براى شيخ ذكر شده، و اينها علاوه بر مباحثى است كه در بسيارى از كتب شيخ پيرامون متعه و ازدواج موقت آمده است.
كتاب حاضر
از آثار شيخ مفيد در متعه تنها قسمتى از كتاب «الموجز في المتعة» موجود است و تلخيص آن با نام «خلاصة الإيجاز» در دسترس مى‌باشد.
بسيارى از بزرگان نيز، كه اقوال و احاديثى از شيخ نقل كرده و گفته‌اند از «رسالة في المتعة» آن را نقل مى‌كنند، منبع نقلشان در حقيقت همان كتاب «الموجز في المتعة» مى‌باشد.
انتساب
در اينكه كتاب «خلاصة الإيجاز» مختصر چه كتابى است بحث‌هايى شده كه با توجه به شواهد و قرائن موجود روشن مى‌شود كه اين كتاب خلاصۀ كتاب «الموجز في المتعة»، نوشتۀ شيخ مفيد است.خصوصا كه نوع و سياق عبارات كتاب با ديگر كتب شيخ مفيد هماهنگى كامل دارد.
اما سؤال ديگر اين است كه چه كسى كتاب «الموجز فى المتعة» را خلاصه كرده؟
در اينجا دو احتمال هست: اول اينكه شهيد اول آن را خلاصه كرده باشد.
دوم اينكه شيخ على بن عبدالعالى، معروف به محقق كركى آن را تلخيص كرده، كه قول دوم قريب به واقع مى‌نمايد.
پس كتاب «خلاصة الإيجاز» مختصر كتاب «الموجز فى المتعة» شيخ مفيد است كه توسط محقق كركى خلاصه شده و در بعضى قسمتها توضيحاتى به آن اضافه كرده است.
روش مؤلف
شيخ مفيد، چنان كه روش و رويۀ هميشگى اوست، در اين كتاب نيز از استدلال و منطق فاصله نگرفته و در اثبات قول به جواز و رد قول مانعين پيوسته استدلال‌هاى محكم و متقن ذكر كرده است.
ترتيب مطالب
كتاب حاضر داراى سه باب و يك خاتمه است:
باب اول: ادله قول به جواز متعه و حلال بودن آن از كتاب و سنت و اجماع و عقل و ادلۀ مانعين و جواب آنهاست.
باب دوم: شامل رواياتى از معصومين عليهم‌السلام در فضيلت ازدواج موقت است.
باب سوم: كيفيت و احكام متعه است، شامل شرايط طرفين، صيغه، مهر، مدت و احكام آن.
خاتمه: شامل موارد كراهت و حرمت متعه در بعضى حالات و به عنوان حكم ثانوى است.
نسخه‌هاى كتاب
- نسخه‌اى در كتابخانه آستان قدس رضوی عليه‌السلام، مربوط به سال 966 هجرى
- نسخه‌اى در كتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى در شهر مقدس قم مربوط به سال 1097 هجرى
- نسخه كتابخانه دانشگاه تهران از قرن 11 هجرى
- نسخه‌اى در كتابخانه ملك تهران از قرن 11 هجرى
- نسخۀ مربوط به كتابخانه واتيكان در رُم