مختصر التحفة الاثني‌عشرية
مختصر التحفة الاثني‌عشرية، تلخیصی است از کتاب «التحفة الاثناعشرية» نوشته عبدالعزیز دهلوی، که کتابی است در رد شیعه.
| مختصر التحفة الاثني‌عشرية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دهلوي، عبدالعزيز غلام (نويسنده)
اسلمي، غلام محمد (مترجم) آلوسي، محمود شکري (خلاصه کننده) خطيب، محب الدين (محقق) |
| ناشر | المکتبه السلفيه |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | مجلد1: 1373ق, |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
کتاب «التحفة الاثناعشرية»، در اوایل سده سیزدهم هجرى در نقد و رد آرا و باورهاى شیعى نگارش یافت و می‌توان گفت پرآوازه‌ترین اثر در این زمینه در شبه قاره هند می‌باشد. دهلوی این کتاب را به زبان فارسی نوشت که در زمان حیات وی در سال 1227ق، توسط غلام‌محمد بن محى‌الدین اسلمى، به زبان عربی ترجمه شد و در سال 1300ق، نیز محمود شکرى آلوسى، در بغداد، به اختصار نسخه عربی آن پرداخت و آن را «المنحة الإلهية، تلخيص ترجمة التحفة الاثني‌عشرية» نامید. وی در مقدمه این کتاب، آن را به سلطان عبدالحمید خان بن سلطان عبدالمجید خان عثمانى تقدیم می‌دارد، اما به‌خاطر کمى وسیله طبع و نیز برخى محدودیت‌هاى سیاسى که در آن وقت، از طرف حکومت عثمانى برقرار بود، از چاپ و انتشار آن در کشور عراق جلوگیرى شد. آخرالامر در هندوستان و شهر بمبئی که تحت نفوذ اجانب بوده و نسبت به نشر این‌گونه کتاب‌ها زمینه مناسب وجود داشت، در سال 1301 این کتاب انتشار می‌یابد و پس از آن در مصر به‌وسیله مدیر جامعه الازهر به چاپ می‌رسد[۱].
ازآنجاکه اصل کتاب در نرم‌افزار موجود نیست، در این نوشتار به معرفی اصل و تلخیص آن پرداخته شده است.
ساختار
اصل کتاب، در دوازده باب در موضوعات مختلف، اتهاماتی را علیه شیعه مطرح کرده که بخش هفتم آن در باب امامت علی(ع) جنجالی‌ترین باب آن است. اثر حاضر با دو مقدمه از ناشر و آلوسی آغاز گردیده و مطالب آن در نه باب و خاتمه، خلاصه شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه اول، جریان عبدالله بن سبا و چگونگی تشکیل مذهب تشیع به‌زعم کسانی که این مذهب ساختگی است توضیح داده شده[۲] و در مقدمه دوم، به نام کامل کتاب و موضوع آن، اشاره گردیده است[۳].
نویسنده در این کتاب، عقاید و آرای شیعه را به‌طور عموم و فرقه اثناعشریه را به‌خصوص، در اصول و فروع و اخلاق و آداب و تمامی معتقدات و اعمالشان، با عباراتی خارج از نزاکت و کلماتی بیرون از آداب و سنن مناظره و به شیوه کتب نوآموزان که به خطابه نزدیک‌تر است تا به برهان، مورد حمله و اعتراض قرار داده و کتاب را مملو از افترائات و تهمت‌های شنیع ساخته است[۴].
ابواب «تحفه اثناعشریه»، به‌ترتیب عبارتند از: باب اول: در کیفیت حدوث مذهب تشیع و انشعاب آن به فرق مختلفه؛ باب دوم: در مکائد شیعه و طریق اضلال و تلبیس و اغوای مردم به مذهب خود؛ باب سوم: در ذکر احوال اسلاف شیعه؛ باب چهارم: در اقسام اخبار شیعه و احوال اسانید ایشان؛ باب پنجم: در الهیات؛ باب ششم: در بحث نبوت و ایمان انبیا(ع)؛ باب هفتم: در امامت؛ باب هشتم: در معاد و بیان مخالفت شیعه با ثقلین؛ باب نهم: در احکام فقهیه که شیعه در آن خلاف ثقلین عمل کرده‌اند؛ باب دهم: در مطاعن خلفای ثلاثه و دیگر صحابه کرام و ام‌المؤمنین عائشه؛ باب یازدهم:در خواص مذهب شیعه؛ باب دوازدهم: در تولی و تبری. در تلخیص، ابواب دوم، چهارم و دوازدهم، حذف شده است.
نویسنده در باب نهم، بیش از سایر ابواب در جهل فرو رفته است. وی مطالبی را به شیعه استناد می‌دهد که نشانگر جهالت و دوری او از علما و کتب شیعه بوده است که ما در اینجا به ذکر فقراتی از کلام باطل وی اکتفا می‌نماییم:
- در احکام فقهیه:
- وی می‌نویسد: اول احکام ایشان حکم است به تکفیر صحابه و خلفای ثلاثه و چندی از امهات مؤمنین که احب ازواج به‌سوی پیامبر بودند. دوم تفضیل لعن عمر بر ذکر الله. سوم آنها لعن اعاظم مهاجرین و انصار و خلفای ثلاثه و اکثر عشره مبشره مثل طلحه و زبیر و غیرهما و عائشه و حفصه را بعد از نماز پنج‌گانه واجب دانند... هفتم تجویز سجود برای سلاطین ظلمه که آخوند باقر مجلسی و دیگر علمای ایشان نموده‌اند.
- مسائل الصلوة:
- اگر مصلی در عین نماز زنی خوش‌صورت را در بر کشد و او را نعوظ پیدا شود و سر ذکر خود را محاذی سوراخ آن زن بدارد و مذی بسیار سیلان نماید، ولو إلی الساق، نماز او جائز است. بعضی از ایشان جائز داشته‌اند نماز به‌سوی قبور ائمه به نیت مزید ثواب و قربت. مستحب است ادای هر چهار نماز را متصل به هم؛ یعنی ظهر و عصر و مغرب و عشا برای انتظار خروج مهدی و نیز حکم می‌کنند به اتمام صلات در سفر و تجارت نه صوم.
- مسائل الصوم و الاعتكاف:
- طرفه آنکه به وطی غلام در دبر روزه فاسد نمی‌شود بنا بر مذهب اکثر ایشان. در نزد بعضی ایشان در روزه، خوردن پوست حیوان جائز است و روزه را هیچ خلل نیست.
- مسائل الحج:
- بعضی از ایشان می‌گویند: ستر عورت در حج فرض نیست... و طواف را عریانا تجویز نمایند.
- مسائل المتعة:
- و نیز تجویز نمایند متعه دوریه را هرچند اثناعشریه زمان و ملک ما این تجویز را انکار کنند، لکن محققین ایشان گفته‌اند که در کتاب‌های ما ثابت است (لا يجوز إنكاره)؛ صورتش آنکه جماعت با یک زن متعه نمایند و دو نوبت مقرر کنند و هر یکی با آن زن جماع کند؛ حال آنکه در جمیع شرایع آمیختن دو آب در یک رحم درست نداشته‌اند.
- علی بن احمد هیئی که از اجله علمای فرقه امامیه است و در کربلا ی معلی عن‌قریب گذشته و امام جامع حائر و خطیب آنجا بوده و از مجتهدان واجب‌الطاعه ایشان و دیگر علمای اجله ایشان گفته‌اند که متعه دوریه به اجماع فرقه امامیه جائز است، که یک زن را چند مرد یک شب متعه کنند، هر یک ساعتی یا دو ساعتی و نیز گفته‌اند که اصح نزد ما، یعنی امامیه آن است که متعه ذوات البعال (زن شوهردار) نیز جائز است.
- زلات و اشتباهات:
- بیست‌ودوم: عاریت دادن شرمگاه کنیزکان و حرمان خود برای میهمانان و دوستان بهترین عبادات و اعظم طاعات دانند و ثواب بسیاری بر آن روایت کنند؛ از حضرت رسالت‌پناه روایت آورده که هرکه از دنیا بیرون رود و متعه نکرده باشد روز قیامت بدمنظر و بدهیئت باشد، مانند کسی که بینی او بریده شده باشد[۵].
این کتاب با تحولات و انتشار متعدد در ایجاد اختلاف بین مسلمین و تیره ساختن روابط فرق اسلامى نسبت به یکدیگر و بالاخره تحریک حس بدبینى و عصبیت اهل سنت علیه جامعه شیعه، بسیار مؤثر بوده است[۶].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در پایان کتاب ذکر شده است. در پاورقی‌ها به توضیح و ذکر منبع برخی از مطالب متن پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- بی‌نام، «توضیحاتی در خصوص نویسنده و محتوای کتاب «تحفه اثناعشریه»»، برگرفته از سایت «شهر جواب»، سه‌شنبه 26 تیرماه 1397، به آدرس اینترنتی: