سرّ الصلوة
سرّ الصلوة از آثار اخلاقى و عرفانى امام خمينى(رض) براى نخبگان - نه همگان - است كه نویسنده، در آن، برخى از اسرار و حكمت‌هاى معنوى نماز مانند سرّ تكبير، چگونگى تحصيل حضور قلب، راز سجود و... را شرح داده و در ضمن، تفسيرى مختصر براى سوره حمد ذكر كرده است. ايشان نگارش كتاب حاضر را در تاريخ روز شنبه 21 ربيع‌الثانى 1358، مطابق با 19 خرداد 1318ش در 38 سالگى به پايان برده است. نسخه حاضر ويرايش دوم و چاپ شانزدهم اثر مذكور است كه در سال 1392ش، جزو مجموعه «موسوعة الإمام الخميني» با تصحيح و اهتمام مؤسّسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى منتشر شده و جلد 47 آن را تشكيل داده است. نام كامل اين اثر عبارت است از: «سرّ الصلوة (معراج السالكين و صلوة العارفين)».
| سرّ الصلوة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) - دفتر قم (محقق) موسوی خمینی، سید روح‌الله (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | معراج السالکین و صلوة العارفین |
| ناشر | موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينی(س) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1392 ش |
| چاپ | 16 |
| شابک | 978-964-335-014-7 |
| موضوع | نماز |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 186/2 /خ8س4 1392* |
درباره چاپ جديد حاضر، گفتنى است:
- مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(س) دفتر قم در مقدمه‌اش چند مطلب را يادآور شده است:
- الف)- عبادت، اساس تعليمات اديان الهى و مهم‌ترين بخش از آموزه‌هاى پيامبران است و در ميان عبادات، «نماز» جايگاه و درخشش ويژه‌اى دارد.
- ب)- عالمان دين كه رسالت وراثت انبياء را بر دوش دارند و بايد علاوه بر فهم آورده‌هاى رسولان و آراسته شدن به آنها، وظيفه تبليغ و تربيت ديگران را نيز انجام دهند، علاوه بر بحث و بررسى فقهى درباره عبادات و به‌ويژه نماز و بيان احكام شرعى آنها، به اسرار عبادات و سرّ نماز هم توجه فراوانى داشته و ميراث مكتوب ارزنده‌اى بر اساس تعاليم معصومين(ع) از خود در اين زمينه برجاى گذاشته‌اند و كتاب حاضر را مى‌توان در امتداد سير تكاملى اين سنت حسنه برشمرد.
- ج)- انگيزه تأليف اين اثر، شرح برخى از مقامات روحى اولياى خدا در سلوك روحانى و معراج ايمانى نماز، است.
- د)- از آنجا كه حقيقت و صورت ملكوتى نماز داراى وحدت و بساطت است، شايد همين نكته، باعث گرديده تا نام «سرّ الصلوة» براى اين كتاب انتخاب شود؛ نه «أسرار الصلوة».
- ه)- متن كتاب از لحاظ عبارت و نگارش، سنگين و هم از لحاظ عمق مطلب عرفانى و حقائق كشفى آن، مغلق است. حضرت امام(س) در اين كتاب، به اسرار اذكار افعال و مقارنات نماز چنان‌كه نزد عارفان منتهى و واصل تحقق مى‌يابد، مى‌پردازند و گاهى درباره مكاشفات و مقامات عرفاى متوسط نيز اشاراتى دارند و ميان نماز اهل ايمان، اهل باطن، اصحاب حقيقت، ارباب قلوب، اصحاب سرّ، اصحاب محبت و مجذوبين، اصحاب ولايت، ارباب صحو بعد المحو و كُمّل اوليا فرق مى‌گذارند.
- و)- به‌طور معمول، در اين كتاب به سرّ نماز عارفين پرداخته شده، ولى گاهى علاوه بر آن، به نمازى كه حق تعالى مصلّى آن است و مكان آن عبارت از تعيّنات اسمائى و صفاتى بوده و وقت آن دو قوس نزول و صعود مى‌باشد، اشاره شده است.
- ز)- بناى حضرت امام در اين كتاب بر نقل و نقد اقوال عرفا نبوده و كمتر مشاهده مى‌شود كه از ديگران مطلبى نقل كرده باشند؛ اگرچه از بزرگان اهل فلسفه و عرفان نام برده‌اند.
- ح)- مطالب اين كتاب بسيار كوتاه بوده و غير از مسائلى كه مستقيماً به موضوع كتاب مربوط است، از پرداختن به موضوعات پراكنده‌اى كه مى‌توانستند به مناسبت، آنها را شرح و توضيح دهند، پرهيز كرده‌اند. به‌طور اجمال، مى‌توان ملاحظه كرد كه حضرت امام در اين كتاب، چكيده تحقيق خويش را پيرامون سرّ نماز بيان فرموده به‌طورى كه مطالب مشابه آن را در كمتر كتابى مى‌توان يافت.
- ط)- نام اصلى كتاب چنان‌كه بر نسخه اصل دست‌خط ثبت شده است «معراج السالكين و صلوة العارفين» است، اما ايشان از اين كتاب بارها با عنوان «سرّ الصلوة» ياد كرده‌اند و در فهرستى كه از آثار خويش براى مرحوم شيخ آقابزرگ تهرانى ذكر نموده‌اند آن را «سرّ الصلوة على لسان العرفاء» ناميده‌اند. به همين جهت مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(س) نام «سرّ الصلوة، معراج السالكين و صلوة العارفين» را براى آن اختيار نموده است.
- ى)- اين كتاب در سال 1360ش، با اجازه و اهداى حضرت امام(س) در يادنامه شهيد مطهرى از سوى انتشارات آموزش انقلاب اسلامى انتشار يافت و در مردادماه همان سال با عنوان «سرّ الصلوة يا صلوة العارفين ومعراج السالكين» همراه با مقدمه و ترجمه آيات و روايات و پاورقى‌هاى توضيحى و با تصحيح مرحوم آيت‌الله سيد احمد فهرى(ره)، توسط انتشارات پيام آزادى و سپس توسط انتشارات زنان مسلمان انتشار يافت. همچنين اين كتاب با عنوان «اسرار نماز يا معراج السالكين و صلوة العارفين» يك بار بدون مشخصات ناشر و يك بار توسط انتشارات آزادى قم بدون ذكر تاريخ همراه با بعض اغلاط فاحش چاپ و منتشر گرديده است و همين نسخه در سال 1361ش، با عنوان «سرّ الصلوة» از سوى انتشارات فقيه تهران به چاپ رسيده است.
- ك)- سرانجام مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(س) در سال 1369ش، اين اثر را با عنوان «سرّ الصلوة، معراج السالكين و صلاة العارفين» همراه با دست‌خط حضرت امام منتشر كرد. اين چاپ علاوه بر تصحيح متن، از پاورقى‌هاى لازم جهت تعيين مصادر آيات، روايات و اقوال، به‌همراه فهارس فنى متعدد برخوردار است... سپس همين چاپ، ملاك ترجمه‌هاى مختلف به زبان‌هاى عربى، انگليسى و فرانسه بوده كه توسط اين مؤسسه صورت پذيرفته است. علاوه بر آن، ترجمه عربى ديگرى از اين كتاب با عنوان «سرّ الصلوة أو صلاة العارفين» در نجف اشرف منتشر شده است. كتاب «معراج عارفان» نگارش آقاى على زمانى قمشه‌اى شرحى مختصر بر مضامين اين كتاب است كه توسط چاپ و نشر عروج در 1390ش، منتشر گرديده است...» [۱]
- ناشر براى تصحيح اثر حاضر، افزون بر قرآن كريم از منابع مهمّ و متعددى (77 كتاب به زبان عربى و فارسى) استفاده كرده[۲]و همچنين فهارس فنى (آيات، روايات، اسامى معصومين، اعلام، كتب و اشعار و اصطلاحات و تعبيرات) و فهرست منابع و فهرست تفصيلى مطالب را در پايان كتاب آورده است [۳]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.