اصول فقه دانشگاهی
اصول فقه دانشگاهی، اثر محمدرضا شب‌خیز و عباد محمد تبار، کتابی است به زبان فارسی در یک جلد با موضوع اصول فقه. نویسندگان این اثر سعی کرده‌اند با رعایت اصل ساده و روان‌نویسی، کلیه مباحث حقوقی را با استفاده از مثالهای حقوقی و کاربردی آموزش بدهند. این کتاب به‌عنوان منبع درسی دانشگاهی انتخاب شده و یکی از منابع درسی آزمون کارآموزی وکالت می‌باشد و سعی شده مطالب آن با رعایت تناسب با برنامه درسی دانشجویان سطح کارشناسی رشته حقوق تنظیم شود. سعی نویسندگان بر این بوده که مطالب این اثر را با قوانین جدید تطبیق دهند. آن‌ها منابع اصولی شیعه و اهل سنت را به جهت استفاده محققان، در پاورقی ذکر کرده‌اند.
| اصول فقه دانشگاهی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شب‌خيز، محمدرضا (نويسنده) محمد تبار، عباد (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اصول فقه دانشگاهي مطابق با برنامه درسي کارشناسي رشته حقوق |
| ناشر | کتاب آوا |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1393ش, |
| شابک | 978-600-3460-022-5 |
| زبان | فارسي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب دارای مقدمه، کلیات و محتوای مطالب در چهار باب است. مطالب باب اول در هفت فصل، باب دوم در دوازده فصل، باب سوم در پنج فصل و باب چهارم در دو فصل ذکر شده است.
در نگارش این کتاب از 197 اثر از آثار شیعه و اهل سنت، به زبان‌های فارسی و عربی استفاده شده که فهرست آن در انتهای کتاب قید شده است.[۱]
گزارش محتوا
در مقدمه کتاب، درباره آن چنین توضیح داده شده: در ا ین اثر سعی شده است که بهترین و مناسب‌ترین مسیر آموزش و مطالعه درس اصول فقه طراحی گردد. به این جهت که سبک کلی کتاب، مورد تأیید و رضایت اساتید و دانشجویان بود، تغییر چندانی نکرد، لیکن:
مطالب را با اینکه ساده نگارش یافته بود، ساده‌تر و روان‌تر کردیم.
برای مباحثی که مثالهای حقوقی بیان نشده بود، مثالهای حقوقی بیان کردیم؛ و در مباحثی هم که مثالهای حقوقی ذکر شده بود؛ ولی به نظرمان تعداد مثال‌ها کافی نبود، آن‌ها را افزایش دادیم.
مطالبی را که به نظر دانشجویان مشکل‌تر بود و به توضیح بیشتری نیاز داشت، با توضیح بیشتری بیان کردیم.
مطالبی را که برای تدریس اساتید در کلاس درس لازم بود اضافه کردیم.
«کلیدواژه‌ها» را به‌صورت دقیق‌تری مشخص نمودیم. چراکه مشخص نمودن «کلیدواژه‌ها» از یک‌طرف، سرعت مطالعه دانشجویان را بیشتر می‌کند و مطالعه کتاب برای آن‌ها از لحاظ زمانی وقت‌گیر نمی‌شود؛ و از طرف دیگر، ذهن دانشجویان را از هرگونه خطا و اشتباه احتمالی دور می‌کند.
یقیناً شکل ظاهری مطالب کتاب؛ همچون استفاده از فونتی مناسب، صفحه‌آرایی و ویراستاری یک کتاب، تأثیر فراوانی در یادگیری دانشجویان دارد؛ به همین علت، تلاش نمودیم شکل نگارشی کتاب به‌گونه‌ای باشد که تفکر و تمرکز دانشجویان منسجم‌تر گردد و موجب خستگی دانشجویان در هنگام مطالعه نباشد.[۲]
درباره ویژگی‌های این اثر می‌توان گفت: به‌طورکلی این ویژگی‌ها عبارتند از:
- ساده‌نویسی و روان‌نویسی در تمام کتاب.
- آموزش کلیه مباحث با استفاده از مثالهای حقوقی و کاربردی؛ چراکه یکی از بهترین روش‌های آموزشی دروسی مانند اصول فقه که جنبه استدلالی دارند و متون اصلی این درس به زبان عربی می‌باشد، همین روش است و تا جایی که ممکن بود، تعاریف و نکات را دقیقاً با مثال‌ها تطبیق داده‌ایم و برای تسلط بیشتر دانشجویان به مباحث، به یک مثال بسنده نکرده‌ایم و چندین مثال ذکر کرده‌ایم.
- با توجه به اینکه این درس از منابع آزمون کارآموزی وکالت می‌باشد، تمام نکاتی که از این درس در آزمون وکالت مطرح می‌گردد؛ مورد بررسی قرار گرفته است تا داوطلبان آزمون وکالت هنگام مطالعه این کتاب بدون هیچ دغدغه‌ای و با آسودگی خاطر، مطالب ا ین کتاب را برای آزمون وکالت کافی بدانند و به مطالعه آن بپردازند.
- استفاده از قوانین جدید؛ چراکه در امتحانات دانشجویان و آزمون کارآموزی وکالت، «قانون جدید» ملاک استاد و طراح سؤال آزمون است و نه «قانون قدیم».
- پرهیز از ذکر مباحث بی‌ثمری که مورد نیاز دانشجویان نیست و در آزمون‌ها مورد سؤال قرار نمی‌گیرد.
- معرفی منابع اصولی شیعه و اهل سنت در پاورقی‌ها، به جهت استفاده از محققان.
- نگارش این کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که؛ نه تنها دانشجویان با مثالهای حقوقی که در کتاب ذکر شده است آشنا می‌شوند و درس را با مثالهای حقوقی و کاربردی فرا می‌گیرند؛ بلکه، می‌توانند پس از مطالعه هر مبحث، برای آن مبحث، مثالهای دیگری را هم ذکر کنند.
- در تمام کتاب، مطالب با رعایت تناسب با برنامه درسی دوره کارشناسی رشته حقوق نیز تنظیم گردیده است.[۳]
- در نگارش این کتاب، بررسی منابع اصولی شیعه و اهل سنت و تطبیق آن با قوانین جمهوری اسلامی ایران موردتوجه نویسندگان بوده و در این راه از کتاب‌هایی که در برخی کتابخانه‌های بزرگ کشور، کمیاب یا نایاب بوده استفاده شده است.[۴]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدای اثر و کتاب‌نامه در انتهای آن ذکر شده است. پاورقی‌ها علاوه بر ذکر ارجاعات، گاهی حاوی مطالب مفیدی در توضیح محتوای مطالب است. در مقدمه کتاب درباره اینکه این اثر به‌عنوان کتاب درسی دانشگاهی انتخاب شده، چنین نوشته است: «خداوند بزرگ را سپاسگزاریم که توفیق نگارش این اثر را به ما عطا فرمودند. چند ماه قبل که چاپ اول این کتاب منتشر گردید؛ به لطف خداوند، مطالب کتاب و سبک تألیف آن مورد استقبال اساتید و دانشجویان ارجمند قرار گرفت؛ و ارسال پیام‌های صمیمانه این بزرگواران؛ و انتخاب این کتاب توسط اساتید که آن را مطالعه کرده بودند به‌عنوان منبع درسی در دانشکده‌های حقوق، موجب دلگرمی ما گشت.» [۵]
این نسخه، هفدهمین چاپ از اثر حاضر (پانزدهمین چاپ از این ناشر) به شمار می‌رود که در 1393 شمسی انجام شده است.[۶]
در تقدیمیه کتاب آمده: «تقدیم به پیشگاه مقدس مادر آفرینش، فخر عالم هستی، ام‌ابیها، فاطمه زهرا علیهاسلام».[۷]
در این چاپ، ویرایش جدیدی صورت گرفته که البته به لحاظ محتوایی نبوده ولی به دو دلیل ارائه ویرایش جدیدی از آن لازم می‌نموده یعنی:
تغییر برخی قوانین بالأخص قانون مجازات اسلامی، ویرایش این اثر را بر نویسندگان لازم کرده است.
انتخاب این کتاب توسط اساتید به‌عنوان منبع درسی موجب شده که مطالبی بر آن افزوده شود.[۸]
در بخش تشکر و قدردانی نوشته شده: «در اینجا بر خود لازم می‌دانیم از کلیه اساتید معظم حوزه علمیه قم و اساتید معظم دانشگاه و دانشجویان عزیزی که ما را به هر نحوی از انحاء در تألیف این اثر یاری نمودند؛ به‌ویژه آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندرانی و آیت‌الله محمد فاضل تشکر نماییم... بر خود لازم می‌دانیم از زحمات حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی مهریزی ریاست محترم کتابخانه تخصصی فقه و اصول قم که این کتاب و منابع را جهت استفاده محققان و پژوهشگران در این کتابخانه با وجود دشواری‌هایی که وجود داشت تهیه نمودند، تشکر نماییم.» [۹]
پانویس
منبع مقاله
مقدمه کتاب.