شرح العقيدة الطحاوية
شرح العقيدة الطحاويّه، كتابى است اعتقادى - كلامى كه توسط علامه ابن ابى‌العز الحنفى، به زبان عربى نوشته شده است و از آن جا كه از خلفا اسم برده و براى خلافت آنان حقانيت قائل شده و نيز تعابيرى كه اهل تسنن از معنای «ولايت» مى‌كنند، در اين كتاب ذكر كرده، مى‌توان فهميد كه ايشان مذهب اهل سنت را دارد.
| شرح العقیده الطحاویه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ابی‌العز، محمد بن علی (نویسنده) البانی، محمد ناصر‌الدین (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | العقیده الطحاویه. شرح |
| ناشر | دار الکتاب العربي |
| مکان نشر | بغداد - عراق |
| سال نشر | 2005 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | سلفیه - عقاید
طحاوی، احمد بن محمد، 239؟ - 321ق. العقیده الطحاویه - نقد و تفسیر کلام اهل سنت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 207/5 /ط3 ع7022 |
اصل كتاب براى الامام ابى جعفر الطحاوى مى‌باشد؛ امّا شرح‌هاى مختلفى بر آن نوشته شده است. آن طور كه ناشر ذكر مى‌كند، شرح ابن ابى‌العز الحنفى از بهترين شرح‌هايى است كه بر اين كتاب شده است.
اين شرح از روى نسخه خطى عبدالمحيى بن عبدالحميد بن الحاج محمد مكى الشيخلى البغدادى، نوشته شده است.
در سال 1391ق آقاى الشيخ محمد ناصرالدين الالبانى احاديث‌اى كه در اين شرح آمده استخراج نموده و آنها را به صورت فهرستى در آخر كتاب ذكر نموده است.همچنين وى تحقيقى بر روى اين كتاب نموده و آن را با نسخه‌اى خطى تطبيق نموده است.
شارح چون مى‌خواسته راه سلف صالح از بين نرود و حقايق معارف آنها باقى بماند و به نظر وى توحيد خالصى كه آنها داشته‌اند، پابرجا بماند و ديگران از آن بهره بجويند، شرحى بر عقيده امام ابى جعفر الطحاوى كه شخصى حنفى مذهب مى‌باشد، نوشته است.
ساختار و گزارش محتوا
چون اين كتاب شرحى بر عقيده الطحاوية است، لذا سبک و سياق آقاى ابى‌العز الحنفى در شرح اين بوده كه ابتدا مطلبى را از عقيده طحاويه نقل مى‌كند، آنگاه چند صفحه‌اى دربارۀ آن شرح مى‌دهد.
در اين كتاب اشاره‌اى به فصول مختلف آن نشده و فقط فهرستى در پايان كتاب هست كه از آن طريق مى‌توان موضوعات مختلف را پيدا كرد. كتاب حاضر با مقدمه‌اى از ناشر شروع شده، سپس ترجمه ابن ابى‌العز الحنفى و بعد از آن ترجمة الامام الطحاوى و آنگاه مقدمه شيخ محمد ناصرالدين الالبانى كه فهرستى از احاديث براى اين كتاب آورده شده است. بعد از مطالب شارح، مقدمه‌اى مختصر آمده، سپس شروع به شرح كتاب نموده، از جمله مطالبى كه در اين كتاب آمده و حائز اهميت است، سخن از وجوب ايمان به آنچه را كه پيامبر(ص) آورده است، بحث از توحيد الهى و ربوبى و تفسير چند آيه از قرآن در اين زمينه، آيا صفات زائد بر ذاتند يا نه، بحث از معجزات، تكذيب هر كسى كه ادعاى نبوت بعد از رسول خدا(ص) بكند، برترى پيامبر اسلام بر ساير انبياء، رد بر كسانى كه مى‌گويند، كلام خدا مخلوق است، رد كسانى كه قرآن را مخلوق مى‌دانند، بحث از اين كه خدا را در بهشت مى‌توان ديد و ردّ بر مخالفين اين عقيده، نهى از تكلم در اصول دين و غير آن بدون علم، از جمله مباحث مهمى كه در اين كتاب آمده، بحث از شفاعت و اينكه پيامبر(ص)، امت گنهكارش را شفاعت خواهد نمود و از جهنم خارج خواهند كرد. صاحب كتاب با مذهب معتزله بسيار مخالف است، لذا در جاهاى مختلفى در اين كتاب مخالفت با آنها و رد اقوال آنها را ابراز كرده، از جمله اصول معتزله كه بر پنج اصل است، همه را منهدم دين دانسته است. تعريف ايمان و اختلاف مردم در آن را بيان كرده است.
مبحثى در اين كتاب ذكر شده كه مى‌گويد، اصحاب رسول‌الله را بدون افراط دوست مى‌داريم، سپس از خلافت خلفاى راشدين و حقانيت آنان سخن به ميان آورده است. از جمله مباحث اين كتاب بحث از آخرالزمان و شرايط آن است. از سحر و كاهنى مطالبى ذكر نموده و فرق ضالّه‌اى را كه به نظر ايشان ضالّه هستند؛ مانند معتزله، جهمية جبريّه را ردّ نموده است. در خاتمۀ كتاب آقاى ناصرالدين الالبانى كه محقق اين كتاب است، احاديثى را كه در لابه‌لاى مطالب كتاب نقل شده، به صورت فهرست‌وار جمع‌آورى كرده است. و در پايان فهرست موضوعى مطالب، ذكر گرديده است.
نسخه شناسى
كتاب شرح العقيدة الطحاويه، چاپ اولش در سال 2005 ميلادى در دار الكتاب العربى در شهر بغداد انجام گرفت، داراى يك جلد مى‌باشد كه تحقيق و تصحيح آن را آقاى محمد ناصرالدين الالبانى انجام داده است.
پاورقى‌هاى مختلفى دارد كه اكثرا به صحاح سته و ابن تيميه مستند مى‌شود و آخر كتاب داراى فهرست آيات ذكر شده، در متن و همچنين فهرست موضوعى مطالب مى‌باشد.