منتظری، حسینعلی
آیت‌الله شیخ حسینعلى منتظرى، در اول مهر سال 1301ش (برابر با اول صفر 1341ق) در شهر نجف‌آباد - 24 کیلومترى غرب اصفهان - در خانواده‌اى زحمتکش به دنیا آمد.
| نام | منتظری، حسینعلی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | منتظری، حسینعلی بن علی
آیت‌الله منتظری Hussein-Ali Montazeri |
| نام پدر | |
| متولد | 1301 ش یا 1922 م، 1341ق |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1388 ش یا 1431 ق یا 2009 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | البدر الزاهر في صلاة الجمعة و المسافر |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00261AUTHORCODE |
پدر وى مرحوم حاج على، کشاورز ساده‌اى بود که در کنار کار روزانه‌اش با کتاب و کتابخانه دمساز و معلم اخلاق و مدرس قرآن بود. مادر ایشان نیز بانویى متقى و پرهیزگار بود که در تربیت و رشد دینى او سعى وافر داشت.
کسب علم و دانش
از هفت سالگى آموختن را با ادبیات فارسى و سپس صرف و نحو عربى آغاز کرد و در سن 12 سالگى با ورود به حوزه علمیه اصفهان مسیر خویش را به‌سوى پیشرفت علمى انتخاب کرد. او در طول هفت سال در اصفهان بسیارى از کتاب‌هاى فقهى، ادبى و فلسفى را به‌تنهایى یا نزد اساتید بزرگى چون حاج آقا رحیم ارباب و حاج شیخ محمدحسن عالم نجف‌آبادى خواند و به تدریس آنها مشغول گردید.
در نوزده سالگى اصفهان را به قصد ادامه تحصیل در قم ترک نمود. سال 1320ش، با ورود به قم، شروع تحولات چشمگیر در زندگى علمى ایشان بود. در بدو ورود به قم با عالم اندیشمند علامه مرتضى مطهرى(ره) آشنا گردید و این دو در کنار یکدیگر براى خودسازى و اصلاح جامعه، جهادى بزرگ را آغاز نمودند و فعالیت‌هاى علمى خود را روزبه‌روز گسترش دادند.
اساتید
اساتیدى که در دوران تحصیل از آنها بهره‌مند شده است عبارتند از:
اساتید سطح
- مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدحسن عالم نجف‌آبادى در اصفهان: «شرح لمعه» و مقدارى از «رسائل» و «مکاسب»؛
- مرحوم آیت‌الله سید مهدى حجازى در اصفهان: قسمتى از «رسائل»؛
- مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالرزاق قائینى در قم: قسمت‌هایى از «مکاسب»؛
- مرحوم آیت‌الله حاج آقا رضا بهاءالدینى در قم: قسمتى از «رسائل»؛
- مرحوم آیت‌الله سید محمد محقق داماد در قم: «کفایه» و قسمتى از «مکاسب».
اساتید فلسفه، منطق، هیئت، نهج‌البلاغة و اخلاق
- امام خمینى(ره): «اسفار»، از مبحث نفس تا آخر معاد جسمانى و نیز درس اخلاق؛
- مرحوم آیت‌الله علامه طباطبائى: مباحث پیش‌نویس درس‌هاى «اصول فلسفه و روش رئالیسم»؛
- مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ جواد فریدنى: قسمتى از «منظومه حکمت»؛
- مرحوم آیت‌الله میرزا على‌آقا شیرازى در اصفهان: «نهج‌البلاغة»؛
- مرحوم آیت‌الله مجدالعلماء در اصفهان: «هیئت» فارسى و «تشريح الأفلاك» شیخ بهایى در علم هیئت قدیم؛
- مرحوم آیت‌الله سید احمد خوانسارى در قم: کتاب «شوارق».
اساتید خارج فقه و اصول
- مرحوم آیت‌الله العظمى بروجردى: قسمت اعظم «فقه و اصول»؛
- امام خمینى(ره): خارج «اصول»، از اول جلد دوم «کفایه» تا آخر آن به مدت هفت سال که بسیارى از آنها تقریر شده ولى تاکنون به طبع نرسیده است؛
- مرحوم آیت‌الله العظمى سید صدرالدین صدر: خارج «اصول» و «فقه»؛
- مرحوم آیت‌الله العظمى حاج سید محمد حجت: خارج اصول؛
- مرحوم آیت‌الله العظمى حاج شیخ عباسعلى شاهرودى: خارج اصول.
تدریس
آیت‌الله منتظرى از جوانى تا آخر عمر مشغول تدریس بودند؛ ابتدا دروس مقدماتى را تدریس می‌فرمودند و بعدها به تدریس مستمر سطح مشغول شدند؛ سپس به تدریس خارج اشتغال یافتند که در اعلامیه‌هاى سال 1344ش، از ایشان به‌عنوان استاد مسلم خارج فقه یاد شده است.
البته ناگفته نماند ایشان به تدریس «شرح منظومه» نیز مشهور بوده‌اند و مى‌شود گفت که اکثر شخصیت‌هاى موفق و مطرح که شاگردان دروس خارج حضرت امام خمینى(ره) و آیت‌الله محقق داماد بوده‌اند، در بعضى ازدروس سطح و «شرح منظومه» شاگرد ایشان بوده‌اند.
تألیفات
از ایشان آثار ذیل در فقه، اصول، کلام و حدیث به‌جاى مانده است:
کتاب‌هاى فارسى
- درس‌هایى از نهج‌البلاغة؛
- شرح خطبه حضرت فاطمه زهرا(س)؛
- از آغاز تا انجام؛
- اسلام دین فطرت؛
- موعود ادیان؛
- مبانى فقهى حکومت اسلامى؛
- رساله توضیح المسائل؛
- رساله استفتائات؛
- رساله حقوق؛
- احکام پزشکى؛
- احکام و مناسک حج؛
- احکام عمره مفرده؛
- معارف و احکام نوجوان؛
- معارف و احکام بانوان؛
- استفتائات مسائل ضمان؛
- جلوه‌هاى ماندگار (پند، حکمت، سرگذشت)؛
- حکومت دینى و حقوق انسان؛
- مجازات‌هاى اسلامى و حقوق بشر؛
- مبانى نظرى نبوت.
کتاب هاى عربى
- دراسات في ولاية الفقيه و فقه الدولة الإسلامية؛
- کتاب الزكاة؛
- دراسات في المكاسب المحرمة؛
- نهاية الأصول (تقریرات درس آیت‌الله العظمى بروجردى)؛
- نظام الحكم في الإسلام؛
- البدر الزاهر في صلاة الجمعة و المسافر (تقریرات درس آیت‌الله بروجردى)؛
- كتاب الصوم؛
- كتاب الحدود؛
- كتاب الخمس؛
- التعليقة على العروة الوثقى؛
- الأحكام الشرعية على مذهب أهل‌البيت(ع)؛
- مناسك الحج والعمرة؛
- مجمع الفوائد؛
- من المبدأ إلى المعاد (في حوار بين طالبين)؛
- الأفق أو الآفاق(في مسئلة الهلال)؛
- منية الطالب (في حكم اللحية و الشارب)؛
- رسالة مفتوحة (ردا على دعایات شنيعة على الشيعة و تراثهم)؛
- موعود الأديان؛
- الإسلام دين الفطرة؛
- محاضرات في الأصول (تقریرات درس امام خمینى(ره)).
ارتحال
آیت‌الله منتظرى سرانجام در 87 سالگى در سحرگاه 29 آذر 1388 (سوم محرم 1431) در شهر مقدّس قم به ملکوت اعلى پیوست و در جوار حرم کریمه اهل‌بیت حضرت معصومه(س)، کنار فرزند شهیدش محمّد منتظرى آرمید.
منابع مقاله
ر.ک: ایزدی، مصطفی، «گذری بر زندگی فقیه عالیقدر آیت‌الله منتظری»، نشر سروش، تهران، 1361.
وابسته‌ها
البدر الزاهر في صلاة الجمعة و المسافر
الأفق أو الآفاق في مسألة الهلال
دراسات فی ولایه الفقیه و فقه‌الدوله الاسلامیه
الاحكام الشرعیه علی مذهب اهل البیت علیهم‌السلام
التعلیقة علی العروة الوثقی (منتظری)
پاسخ به پرسش‌هایی پیرامون مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر
محاضرات في الأصول (امام خمینی، روح الله)
مناسک الحج و العمرة علی مذهب أهل البیت علیهم‌السلام و أعمال المدینة المنورة و زیاراتها