بلینوس الحکیم
آپولونيوس تيانائى (4ق‌م-97م)، حكيم و طبيعى‌دان يونانى بود. نام وى در منابع عربى بيشتر به صورت بَلينوس، يا بَليناس و نيز به صورت‌هاى اَبولوس، اَبْلوس، اَبلّونيوس، آبلوس و بَلونيوس آمده و به عناوين الحكيم و صاحب الطّلسمات نيز شناخته شده است.
| نام | بلینوس الحکیم |
|---|---|
| نامهای دیگر | آپولونيوس تيانائى، بَلونيوس، |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE20589AUTHORCODE |
وى در تيانا (واقع در بخش ميانى آسياى صغير) زاده شد. نخست به مكتب فيثاغورس گرايش داشت. پس از آموزش‌هاى نخستين، به آسياى صغير رفت و همه جا به بحث و مناقشه درباره رازهاى طبيعت و حقايق اديان پرداخت. در حدود 50 سالگى به بابِل رفت و از دانشمندان آن‌جا برخى رموز پزشکى را فراگرفت. سپس به هند رفت و آن‌جا نيز دانش‌هاى تازه‌اى آموخت. چون به يونان بازگشت، مدتى در شهرهاى گوناگون به درمان بيماران پرداخت و به علت برخوردارى از معلومات تازه‌اش كه در آن محيط ناشناخته بود، پايگاهى والا يافت، اما در آتن او را جادوگر شمردند و او مدتى به همين اتهام در رُم زندانى بود. از آن پس روزگارى به جهانگردى گذراند و سرانجام به اسكندريه رفت. در دوران حكومت وِسْپازيان (69-79م) و پسرش تيتوس (79-81م) به آسودگى و احترام زيست، اما در عصر دوميتيان (81-96م) كوشيد مردم شهرهاى يونان را بر امپراتور بشوراند و از اين رو باز به زندان افتاد، گرچه مدت درازى در زندان نماند. محل وفات وى معلوم نيست.
شهرت آپولونيوس به سبب آثار بسيار مهمى است كه به او نسبت داده مى‌شود. ظاهراً مدت كوتاهى پس از مرگ وى، شهرتش بسيار فزونى يافته و از همين رو، آثار مهم دانشمندان ديگرى را از آنِ وى شمرده‌اند. برخى از اين آثار، به دلايل روشن، در سده‌هاى پس از عصر وى نوشته شده است، مانند برخى از نوشته‌هاى فيلوسترات (170-240م) مؤلف شرح حال آپولونيوس. اصل يونانى همه اين آثار از ميان رفته، اما ترجمه عربى برخى از آن‌ها، چه به صورت رساله‌هاى كامل يا بخش‌هايى از رساله‌ها و چه به شكل نقل قول در كتاب‌هاى ديگران، به جاى مانده است. اين نوشته‌ها كه به علت ياد شده، در منابع اروپايى نيز به نام‌هاى عربى شهرت دارد، در سده‌هاى نخستينِ تاريخ اسلام توسط دانشمندان مسلمان مورد استفاده بوده و نظريات مطرح شده در آن‌ها، در ميان اين دانشمندان طرفداران بسيارى داشته است. از جمله جابر بن حیان از اين نظريات در شيمى و كيهان‌شناخت و احكام نجوم بهره برده است. جابر از «هواداران مسلمان آپولونيوس» سخن مى‌گويد. برخى از پژوهشگران اروپايى در نتيجه دريافت نادرست از عبارات جابر بن حیان، بسيارى از نظرهاى اين دانشمند مسلمان را نيز به خطا به آپولونيوس نسبت داده‌اند.
مشهورترين آثار منسوب به آپولونيوس از اين قرار است:
- كتاب العلل يا سرّالخليقة
- رساله في تأثير الرّوحانية في المركبات و اعمال الصّور و دفع الامراض و حلولها
- طلاسم بليناس الأكبر، ذخيرة الاسكندر
- تكوين المعادن
- كتاب الفلاحة
- كتاب الاصنام.
منابع مقاله
دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، چاپ دوم، 1374، تهران، ج1، ص84، محمدعلى مولوى.