مأخذ‌شناسی قواعد فقهی
مأخذ‌شناسی قواعد فقهی به همت پژوهشگران پژوهشکده فقه و حقوق مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى تدوين شده است، منابع و مآخذ اصلى قواعد فقهى را معرفى مى‌كند و مشخصات كتاب شناسى و مهم‌ترين موضوعات مندرج در اين منابع را بيان مى‌نمايد.
| مأخذ شناسی قواعد فقهی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی(دفتر تبلیغات اسلامی) (نویسنده) |
| ناشر | دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، مرکز انتشارات |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1421 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - کتابشناسی
فقه - قواعد - کتابشناسی فقه جعفری - کتابشناسی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | Z 7835 /الف5م2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگيزه تأليف
هدف از تدوين اين اثر دسترسى آسان پژوهشگران فقه و حقوق به منابع اصلى متناسب با موضوع قواعد فقهى بوده و حجم گسترده‌اى از كتاب‌ها را پيش روى آنان قرار مى‌دهد.
ساختار
ابتدا كلياتى درباره قواعد فقهى بيان شده[۱] ، سپس مأخذ شناسى كتاب‌ها، رساله‌ها، مقاله‌ها و پايان‌نامه‌ها با موضوع قواعد فقهى ارائه گرديده است.[۲] در بخش دوم مأخذ شناسى موضوعى قواعد فقهى با موضوعات متنوعى مانند احكام، عبادات، عقود و ايقاعات و معاملات ارائه شده و در پايان نمايه الفبايى پديد آورندگان، عناوين آثار و عناوين قواعد فقهى ذكر گرديده است.[۳]
گزارش محتوا
در ابتدا اهميت قواعد فقهى در فقه و حقوق و معناى لغوى و اصطلاحى قاعده [۴]و تفاوت قاعده فقهى و اصولى [۵]و فرق قاعده و ضابطه فقهى[۶]، فرق آن با نظريه و مسئله فقهى [۷]و اقسام قواعد فقهى[۸] بيان شده و تاريخچه‌اى از تدوين قواعد فقهى[۹] و مراحل گسترش آن ارائه گرديده است. آن‌گاه منابع و مستندات قواعد فقهى از ديدگاه فقه شيعه و اهل سنت بررسى شده [۱۰]و ضرورت پژوهش در قواعد فقهى[۱۱] و ترتيب ارائه مطالب در مأخذ شناسى قواعد فقهى آن به ويژه موضوعى كردن اين مأخذ شناسى و نمايه‌سازى موضوعات و قواعد فقهى مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.[۱۲]
در بخش اول مأخذ شناسى قواعد فقهى در كتاب‌ها، رساله‌ها، مقاله‌ها و پايان‌نامه‌ها آمده است. در اين بخش چهار صد اثر معرفى شده است.[۱۳]
منابع مورد نظر به ترتيب الفبايى نام‌هاى پديد آورندگان سامان يافته و هر اثر با يك شماره به عنوان كد مشخص گرديده است. در اين مأخذ شناسى علاوه بر منابع مستقلى كه در موضوع قواعد فقه نگاشته شده است.
كتاب‌هاى اصولى نيز كه مشتمل بر قواعد فقهى بوده معرفى و شناسايى شده‌اند. هم‌چنين كتاب‌هاى خطى در موضوع مورد نظر معرفى و در ذيل نام هر نویسنده تمام آثارى كه وى در موضوع قواعد فقه نگاشته، آورده شده است.
گزارش اجمالى از هر اثر و قاعده‌اى كه در آن اثر آمده در زير هر عنوان ارائه شده است. علاوه بر اطلاعات فوق، تأليفاتى كه به شكلى در رابطه با اين عناوين مانند شرح، حاشيه و ترجمه مى‌باشند نيز معرفى شده و خود به صورت مستقل شناسانده شده‌اند.
در بخش دوم تحت عنوان مأخذ شناسى موضوعى قواعد فقهى، به صورتى موضوعى منابع مورد نظر تبويب گرديده و منابع و مآخذ مربوط به هر قاعده به ترتيب نام پديد آورنده با كد شناسايى و عنوان كتاب و جلد و شماره صفحه آن، در زير هر عنوان قاعده آمده است.[۱۴] مأخذ شناسى تمامى قواعد فقهى در شانزده قسمت به ترتيب زير موضوع‌بندى شده‌اند: مبادى احكام، قواعد عام، قواعد عبادات، قواعد عقود و ايقاعات، قواعد بيع و خيارات، قواعد شروط، قواعد ضمان، قواعد اقرار، قواعد وقف، نذر و يمين، قواعد نكاح، قواعد اكل و شرب، قواعد ارث، قواعد حكومت و ولايت، قواعد قضا، قواعد قصاص، حدود و ديات.
در مواردى كه قاعده‌اى در بيش از يك باب مطرح بوده تكرار مى‌شود. در پايان اين مجموعه نمايه‌هايى جهت دسترسى بهتر به اطلاعات اين مأخذ شناسى در نظر گرفته شده است [۱۵]كه عبارتند از:
- نمايه پديد آورندگان بر اساس ترتيب حروف الفبايى نام و تاريخ وفات مؤلف.[۱۶]
- نمايه عناوين آثار كه در آن نام منابعى كه در مأخذ شناسى واقع شده‌اند در اين نمايه بر اساس ترتيب الفبايى مشاهده مى‌شود.[۱۷]
- نمايه عناوين قواعد فقهى. در اين قسمت تمامى قواعد فقهى كه در اين مجموعه آمده با حذف مكررات آنها به صورت الفبايى ترتيب يافته و آمارى از اين قواعد ارائه شده است.[۱۸]