شکوئی، عبدالجبار بن زینالعابدین
| نام | شکوئی، عبدالجبار بن زینالعابدین |
|---|---|
| نام های دیگر | پ‍ی‍ش‍ن‍م‍اززاده شکوئی، عبدالجبار بن زینالعابدین
ت‍ب‍ری‍زی، ع‍ل‍ی خانبابا مشار |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | مصباح الحرمین / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | 2881 |
معرفی
«مولى عبدالجبار بن زين‌العابدين شكوئى»، از علماى نيمه اول قرن چهاردهم هجرى است. وى مؤلف كتاب «مصباح الحرمين» مى‌باشد كه كتابى است كه در آن، نويسنده به بيان مناسك و اعمال واجب و يا مستحب مربوط به سفر حج پرداخته و ضمن نقل اسرار و تاريخچه آن اعمال، حكايت‌هايى تاريخى و مطالبى آموزنده و اخلاقى را در آن گرد آورده است.
تولد و وفات
در كتاب‌هاى تراجم رجال، اطلاعاتى از ايشان به دست نيامد. در منابع ديگر نيز اطلاعات ثبت‌شده بسيار مختصر است. در كتاب «فهرست مستند اسامى مشاهير و مؤلفان» كتابخانه ملى، فقط به ذكر نام و نام خانوادگى وى بسنده شده و براى تولد و يا وفات، تاريخى نقل نشده است. نام‌هاى پذيرفته‌نشده مندرج در ذيل نام وى و در همان كتاب، عبارتند از: «پيش‌نماززاده» و «على تبريزى». از سوى ديگر «خانبابا مشار»، علاوه بر كتاب «فهرست كتاب‌هاى چاپى فارسى»، در جاى ديگرى نيز اشاره‌اى به وى دارد؛ در جلد سوم «مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى» درباره مؤلف «مصباح الحرمين» چنين نوشته است: «آخوند عبدالجبار بن آخوند حاج زين‌العابدين پيش‌نماززاده شكوئى، زنده در سال 1323ق، از فضلاء قرن چهاردهم هجرى و از مردمان قفقاز است...» (شكوئى، مولى عبدالجبار بن زين‌العابدين، ص8).
تحصیلات، اساتید، شاگردان
همان‌گونه‌كه اشاره شد، چون در كتاب‌هاى رجالى، اطلاعاتى از مؤلف «مصباح الحرمين» به دست نيامد، تحصيلات و مشايخ و تلامذه ايشان مجهول باقى مانده و تنها راه شناخت بيشتر، پى بردن از راه «اثر به مؤثر» است. همچنان‌كه از مقدمه مؤلف بر مى‌آيد، خود از عالمان دين بوده است. اشاره همراه با تواضع وى از اين قسمت مقدمه مشهود است: «چنين گويد تراب اقدام المؤمنين و تشنه‌كام مياه فيوضات رب العالمين، عبدالجبار بن زين‌العابدين الشكوئى أظلهما الله تعالى في ظل عرشه يوم الدين كه تأسيا بالعلماء الراشدين، من المتقدمين و المتأخرين و شوقا لما وعدهم الله عز و جل من أعلى عليين، لازم و واجب دانستم كه...». در انتهاى كتاب، اشاره‌اى نيز به والد خويش دارد: «عبدالجبار بن العالم و الفاضل حامي شريعة سيد المرسلين و مجري قواعد الدين المبين الحاج آخوند ملا زين‌العابدين الشكوئي». بحث‌هاى فقهى، تاريخى، عقيدتى، كلامى، روايى، و بسط و توسعه برخى از آنها در اين كتاب، به‌خوبى مبين اشراف و تسلط مؤلف بر اين مباحث است. همچنين مطرح نمودن اين مباحث از منابع بسيار زياد و گوناگون، نشانگر رتبه بالاى علمى مؤلف است (همان، ص9).
از نثر و نظم به‌كاررفته در متن و استفاده مؤلف از اشعار زيباى عربى و فارسى مرتبط با متن، از شعراى مختلف و شعرى كه به زبان فارسى درباره تاريخ تأليف خود سروده، نيز چنين استنباط مى‌گردد كه در ادبيات تازى و فارسى هم صاحب‌نظر بوده است (همان).
با توجه به آنچه كه ذكر شد و با در نظر گرفتن مطالب و سياق كتاب، همچنين اطلاعات مختصر «مشار» كه پيشتر اشاره شد، مى‌توان چنين نتيجه گرفت كه مؤلف آذرى و داراى درجات بالاى علمى و مراتب عالى فضل و كمال و از فضلاى نيمه اول قرن چهاردهم هجرى بوده است و اين كتاب، تنها اثر منتشرشده مؤلف بوده و اگر آثار ديگرى هم داشته، به مرحله انتشار نرسيده است.
منابع مقاله
شكوئى، مولى عبدالجبار بن زين‌العابدين، «مصباح الحرمين»، تصحيح و تحقيق سيد جواد طباطبايى، نشر مشعر، پاييز 1384.
وابسته‌ها
مصباح الحرمین / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده